Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

2/7/09

Πατρίς Λουμούμπα


Η 2α Ιουλίου 1777 από τα αλμανάκ που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο φαίνεται να αποτελεί μια σημαντική μέρα για την τυπική κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ μια και την ημερομηνία αυτή η Πολιτεία του Βερμόντ, η γη των Αμπενάκι και των Ιροκουά προχώρησε πρώτη σε σχετική νομοθετική ρύθμιση. Ασφαλώς η κίνηση αυτή αποτελεί ένα ορόσημο για τους Αφρικανούς που «εισήχθησαν» στις ΗΠΑ προς εξυπηρέτηση των λευκών. Των έτσι κι αλλιώς κατακτητών που σαν να μην τους έφτανε η γενοκτονία των αυτοχθόνων κατοίκων ζητούσαν κι άλλα θύματα. Μπορεί όμως η κατάργηση της δουλείας να ξεκίνησε τότε, ωστόσο τα προβλήματα διακρίσεων στιγμάτισαν και τους επόμενους αιώνες, ειδικά στις ΗΠΑ, με κορύφωση την εξέγερση των Αφροαμερικανών τη δεκαετία του ΄60 οι φωνές των οποίων μεταφέρθηκαν από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ σε όλον τον πλανήτη.

Όμως, στο «εκκολαπτήριο» των δούλων, στην Αφρική, τα πράγματα δεν φαίνεται να εξελίχθηκαν με τον ίδιο τρόπο. Η χαρακτηριζόμενη ως «μαύρη ήπειρος», αιώνες ολόκληρους αποτελούσε, και αποτελεί ακόμη σε πολλές περιοχές, αντικείμενο εκμετάλλευσης και ρατσιστικής θηριωδίας στο όνομα της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού. Εκατομμύρια κάτοικοί της σφαγιάσθηκαν, μεγάλες δυνάμεις πολέμησαν μεταξύ τους για το «πάνω χέρι», εκεί η χλωρίδα και η πανίδα λεηλατήθηκαν «ελέω Θεού». Αυτή λοιπόν τη μέρα, την 2α Ιουλίου, γεννήθηκε μια σπουδαία μορφή, ένας Αφρικανός που θεωρείται πανειπηρωτικό σύμβολο της αντι-αποικιοκρατίας, της ελευθερίας και του αγώνα για την ανεξαρτησία. Στις 2 Ιουλίου 1925 γεννήθηκε στο Κονγκό ο Πατρίς Λουμούμπα. Ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται ουσιαστικά η ανεξαρτησία της πατρίδας του από το Βέλγιο.

Ο Λουμούμπα γεννήθηκε στην Οναλούα του βελγικού Κονγκό, μια περιοχή στην οποία κυριαρχεί η εθνότητα των Τετέλα. Υπήρξε ένας από τους τέσσερεις γιούς καθολικής οικογένειας και φοίτησε σε προτεσταντικό-ιεραποστολικό σχολείο λαμβάνοντας και εξειδίκευση στις ταχυδρομικές υπηρεσίες. Εργάσθηκε ως ταχυδρομικός υπάλληλος αρχικά στο Λεοποντβίλ και κατόπιν στον Στάνλεϊβιλ (σημερινή Κινσάσα και Κισανγκάνι, αντίστοιχα). Το 1951 παντρεύτηκε με την Πωλίν και τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε περιφερειάρχης της Στάνλεϊβιλ, προσχωρώντας ταυτόχρονα στο κόμμα των Φιλελευθέρων του Βελγίου ασχολούμενος στο τμήμα της Λογοτεχνίας. Ένα αντικείμενο το οποίο τον ενδιέφερε ιδιαίτερα. Την ίδια χρονιά (1955) μετά από μια περιοδεία τριών εβδομάδων στο Βέλγιο, συνελήφθη με την κατηγορία υπεξαίρεσης χρημάτων από το ταμείο του Ταχυδρομείου. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση δύο ετών αλλά παρέμεινε έγκλειστος μόνο ένα χρόνο εφόσον ο δικηγόρος του απέδειξε ότι τα χρήματα είχαν επιστραφεί. Τον Ιούλιο του 1956, μετά την αποφυλάκισή του, υποστήριξε τη δημιουργία ευρείας βάσης του Εθνικού Κινήματος των Κονγκολέζων (MNC) στο οποίο λίγο αργότερα ανέλαβε τα καθήκοντα Προέδρου.

Τον Δεκέμβριο του 1958 ο Λουμούμπα εκπροσώπησε το MNC στην Παναφρικανική Διάσκεψη που έγινε στην Άκκρα της Γκάνα υπό την αιγίδα του Γκανέζου Προέδρου Κβάμε Νκρούμα. Εκεί ο Λουμούμπα ανέπτυξε την συγκροτημένη Παναφρικανική Ιδέα για την οποία ένα χρόνο μετά (Οκτώβριος, 1959) συνελήφθη εκ νέου με την κατηγορία της εξώθησης σε ένα αντι-αποικιακή εξέγερση στο Στάνλεϊβιλ, οπότε τριάντα άτομα έχασαν τη ζωή τους. Με την κατηγορία αυτή καταδικάστηκε σε 6μηνη φυλάκιση. Η δίκη του ξεκίνησε την ίδια ημέρα με τη συνδιάσκεψη στις Βρυξέλες σχετικά με το μέλλον του Κονγκό (18 Ιανουαρίου 1960) και παρόλο που ήταν κρατούμενος του παραχωρήθηκε το δικαίωμα να παρίσταται εκεί. Η απόφαση αυτή αποτελούσε προϊόν πιέσεων των αντιπροσώπων του MNC που είχε αποσπάσει την πλειοψηφία στις τοπικές εκλογές λίγο μετά τη σύλληψη του Λουμούμπα (Δεκέμβριος 1959). Η ολοκλήρωση των εργασιών στις Βρυξέλες έγινε με την κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κονγκό από τις 30 Ιουνίου 1960 ενώ θα είχαν προηγηθεί οι πρώτες εθνικές εκλογές (Μάιος 1960).

Πράγματι, οι εκλογές έγιναν και το MNC εξασφαλίζοντας ξανά την πλειοψηφία σχηματίζει κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον μόλις 34 ετών Πατρίς Λουμούμπα. Πρόεδρος της χώρας ορκίστηκε ο Τζόζεφ Κάζα-Βούμπου ενώ η εκλογή επικυρώθηκε στις 24 Ιουνίου 1960. Λίγες μέρες μετά, όπως προβλεπόταν από τη Συνδιάσκεψη των Βρυξελών, γιορτάσθηκε η Ανεξαρτησία του Κονγκό με την παρουσία του ξένου τύπου και του βασιλιά Μποντουέν εκ μέρους του Βελγίου. Εκεί ο Λουμούμπα απάντησε ηχηρά κατά της αποικιοκρατίας με μια ομιλία που ταπείνωσε τον Μποντουέν, ο οποίος εμφανίσθηκε ως προστάτης, και καθήλωσε τον μετριοπαθή Πρόεδρο της χώρας του. Πράξη για την οποία, αργότερα, επικρίθηκε έντονα ο νεοεκλεγείς Πρωθυπουργός.

Η πρώτη κίνηση του Λουμούμπα μετά την ανάληψη της εξουσίας ήταν να αυξήσει τους μισθούς των Δημοσίων Υπαλλήλων, όχι όμως και των στρατιωτικών (φιλικά προσκείμενων στους Βέλγους), κίνηση που πυροδότησε ανταρσία από πλευράς τους. Η στάση πολύ γρήγορα πήρε διαστάσεις καταλύοντας τον νόμο και την τάξη σε ολόκληρο το Κονγκό. Μπροστά σε αυτήν την εξέλιξη ο Λουμούμπα στάθηκε αμήχανος ενώ οι συμμορίες στρατιωτών κέρδιζαν συνεχώς έδαφος. Η κατάσταση ήταν ανεξέλεγκτη και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης την πρόβαλαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και .. ανησυχία. Ευρωπαίοι πολίτες εγκατάλειψαν τον Κονγκό ενώ η επαρχία Κατάνγκα στις 11 Ιουλίου κήρυξε την ανεξαρτησία της με την υποστήριξη της βελγικής κυβέρνησης και των εξορυκτικών εταιρειών. Οι ταραχές συνεχίστηκαν παρά την παρουσία του ΟΗΕ και τότε ο Λουμούμπα λαμβάνει την ιστορική απόφαση να ζητήσει τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης. Να σημειωθεί ότι αρχικά είχε κινηθεί προς τις ΗΠΑ. Η ΕΣΣΔ εκδήλωσε τη διάθεση συμπαράστασης και ο Λουμούμπα χάνει την υποστήριξη των ανθρώπων του και του Προέδρου Κάζα-Βούμπου.

Τον Σεπτέμβριο, μάλιστα, ο Πρόεδρος καταργεί την Κυβέρνηση και στις 14 του ίδιου μήνα ο Συνταγματάρχης Μομπούτου οργανώνει πραξικόπημα με τη στήριξη της CIA θέτοντας κατ΄ οίκον περιορισμό τον Λουμούμπα ενώ τα στρατεύματα του ΟΗΕ διαδραμάτισαν το ρόλο εγγυητή της ζωής του Πρωθυπουργού. Ωστόσο, ο Λουμούμπα αποφάσισε να ξεσηκώσει τους οπαδούς του, δραπετεύοντας από το … σπίτι του. Αυτό που επακολούθησε έχει μείνει στην ιστορία. Στο Κονγκό εξαπολύθηκε επίθεση κατά του Λουμούμπα και των οπαδών του σε βάρος των οποίων διαπράχθηκαν εγκλήματα και ενώ ο ίδιος συνελήφθη στο Συμβούλιο Ασφαλείας η ΕΣΣΔ έδινε τη δική της μάχη για τον αφοπλισμό του Μομπούτου και την αποκατάσταση του εκλεγμένου Πρωθυπουργού. Μια μάχη που δεν κερδήθηκε ποτέ. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στις 14 Δεκεμβρίου 1960, ήταν 8-2 κατά των σοβιετικών προτάσεων.

Εν τω μεταξύ ο Λουμούμπα βρισκόταν από τις 3 Δεκεμβρίου αποκλεισμένος στο στρατόπεδο Καμπ Χάρντυ, 150 χιλιόμετρα από το Λεοποντβίλ. Οι πραξικοπηματίες θεωρώντας ότι εκεί δεν ήταν ασφαλής η κράτησή του αποφάσισαν στις 17 Ιανουαρίου να τον μετακινήσουν αεροπορικώς στην Ελίζαμπετβιλ (σημερινό Λουμούμπασι). Κατά τη διάρκεια της πτήσης, μάλιστα, ο Λουμούμπα επιχείρησε να ξεσηκώσει τους επιβάτες. Το ίδιο βράδυ οδηγήθηκε σε άγνωστο σημείο όπου δολοφονήθηκε μετά από άγριο βασανισμό.

.


.Σύμφωνα με καταγραμμένες πληροφορίες (Akerman, Ludo De Witte, 2002) η εκτέλεση έγινε από τις Αρχές της περιοχής, ωστόσο βρέθηκαν έγγραφες εντολές της βελγικής κυβέρνησης, για τον τρόπο και τον τόπο της εκτέλεσης ενώ σε αυτήν παρευρίσκονταν και τέσσερεις Βέλγοι αξιωματούχοι. Μαζί με τον Λουμούμπα εκτελέσθηκαν και δύο σύντροφοί του και μέλη της εκλεγμένης Κυβέρνησης, οι Μορίς Μπόλο και Ζοζέφ Οκίτο. Οι σωροί τους ενταφιάσθηκαν στη γύρω περιοχή αλλά την επόμενη όταν οι δολοφόνοι διαπίστωσαν ότι είχε διαρρεύσει η εκτέλεση και ο τόπος ταφής, τις μετέφεραν σε μια περιοχή στα σύνορα με τη Ροδεσία. Και όλα αυτά παρουσία Βέλγων επιτρόπων και αστυνομικών. Αναφέρεται μάλιστα ότι το βράδυ της 21ης Ιανουαρίου ο ένας Επίτροπος με τον αδελφό του αφού τεμάχισαν το πτώμα του Λουμούμπα με ένα σιδηροπρίονο, έλουσαν τα κομμάτια με θειϊκό οξύ (Witte de, 2002). Από την φρικαλεότητα περισώθηκαν μόνο ένα τμήμα του κρανίου και ορισμένα δόντια του άτυχου ηγέτη.

Η είδηση της δολοφονίας του, παρόλο που έκανε αμέσως το γύρο του κόσμου, επισήμως ανακοινώθηκε τρεις εβδομάδες αργότερα και αποδόθηκε σε οργισμένους χωρικούς κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς του να αποδράσει! Μετά την αναγγελία του θανάτου Λουμούμπα, διαδηλώσεις οργανώθηκαν σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με στόχο τις Πρεσβείες του Βελγίου στις οποίες δεν έλειψαν οι συγκρούσεις με τις Αστυνομίες των χωρών. Τον Φεβρουάριο του 2002, η βελγική κυβέρνηση ζήτησε συγγνώμη από τον λαό του Κονγκό, ως έχοντες την «ηθική ευθύνη» για τη δολοφονία του Πατρίς Λουμούμπα, εννοώντας προφανώς το πόρισμα της εποχής εκείνης στο οποίο αναφερόταν ότι η ευθύνη των Βέλγων περιοριζόταν στη μη αποτροπή της δολοφονίας του και όχι στη δολοφονία του. Από την άλλη μεριά ο ρόλος της CIA ήταν καθοριστικός καθώς από τα αρχεία τους προκύπτει ότι το σχέδιο εξόντωσης του Λουμούμπα επέβλεπε ο ίδιος ο Αιζενχάουερ έχοντας την αντίληψη ότι έχει να κάνει με έναν κομμουνιστή.

Ο Πατρίς Λουμούμπα στην σύντομη ζωή του και με την πολύ σύντομη πολιτική του δραστηριότητα δεν πρόλαβε να οργανώσει τη χώρα του και να τη δει ανεξάρτητη όπως πάντα ονειρευόταν. Μια χώρα-κλειδί για τους αποικιοκράτες και τους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Μια χώρα στην οποία τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν είναι αναρίθμητα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το 1909 ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ είχε δημοσιεύσει τα εγκλήματα των Βέλγων κατά των ντόπιων με τα πλέον μελανά χρώματα. Οι ακρωτηριασμοί-τιμωρίες που υποβάλλονταν οι άτυχοι κάτοικοι αυτής της Αφρικανικής χώρας και οι οποίοι περιγράφονταν στο βιβλίο «Έγκλημα στο Κονγκό» είχαν ξεσηκώσει και τότε διαδηλώσεις. Μάλιστα ο άνθρωπος που βοήθησε τον Ντόιλ στη συλλογή στοιχείων ήταν ο εθνικός ήρωας των Ιρλανδών διπλωμάτης Σερ Ρότζερ Κέιζμεντ που λίγα χρόνια αργότερα καταδικάστηκε ως προδότης σε μια δίκη-θέατρο.

Σε εκλογές του 2006, οι ιδέες του Πατρίς Λουμούμπα προβλήθηκαν ιδιαίτερα με πολλά κόμματα να δηλώνουν ότι στηρίζονται σε αυτές. Ο Λουμούμπα πρόλαβε να αποκτήσει 5 παιδιά το μεγαλύτερο από τα οποία, ο Φρανσουά, ήταν 10 ετών όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας τους, ενώ πριν τη φυλάκισή του μαζί με τη μητέρα τους είχαν φυγαδευθεί στην Αίγυπτο. Ο Φρανσουά σπούδασε στην Ουγγαρία Πολιτική Οικονομία και επέστρεψε στο Κονγκό το 1992 αναλαμβάνοντας το κόμμα του πατέρα του στο οποίο έχει πλέον προστεθεί και το όνομά του (MNC- Lumumba). Ο μικρότερος γιος του, Γκι-Πατρίς, που γεννήθηκε έξι μήνες μετά τη δολοφονία του Λουμούμπα, έθεσε υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2006 λαμβάνοντας λιγότερο από το 1% των ψήφων.

Στην ταινία που γυρίσθηκε με θέμα τη ζωή του Αφρικανού αγωνιστή, περιλαμβάνεται μια συνέντευξη της κόρης Ζυλιέν, στην οποία περιγράφει τον τρόπο που της μιλούσε ο πατέρας της και τους λόγους που ήθελαν να τον εξοντώσουν γιατί γνώριζε ότι θα πεθάνει όπως και ότι οι ιδέες του θα κρατηθούν ζωντανές για πολλά χρόνια μετά το θάνατό του.

Πηγές και ενδιαφέροντα άρθρα-Patrice Lumumba, Wikipedia
-Πατρίς Λουμούμπα, Ο δολοφονημένος ηγέτης του Κονγκό, Εργατική Αλληλεγγύη
-Kονγκό: Στην καρδιά του σκότους, Η Καθημερινή
-Πατρίς Λουμούμπα, σαν σήμερα... Ο εθνικός ήρωας του Κονγκό. Πατρίς Λουμούμπα 1925-1961, Της γης οι κολασμένοι
-Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, Βιογραφία, Γεφυρισμοί
-Οι μεταπολεμικές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, Ριζοσπάστης