Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

28/2/10

Η τελευταία μέρα

Έφυγε και ο Φεβρουάριος και είμαστε έτοιμοι να σουβλίσουμε ό,τι έμεινε από κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Ωστόσο ξεκινώντας την εαρινή υποδοχή αξίζει να θυμηθούμε ότι κάθε τέσσερα χρόνια υπάρχει ακόμη μια μέρα στο μήνα Φεβρουάριο. Λένε μάλιστα ότι τα δίσεκτα έτη είναι και γρουσούζικα. Για παράδειγμα το 1956, μια χρονιά δίσεκτη και ζοφερή για την Ελλάδα, ιδρύθηκε η ΕΡΕ το κόμμα που «κέρδισε» στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου οι οποίες ήταν και οι πρώτες με μονομάχους Καραμανλή και Παπανδρέου (κατ΄ αλφαβητική σειρά). Δηλαδή, μεγάλη καντεμιά για τη χώρα. Τόση που ακόμη και το γεγονός ότι ψήφισαν για πρώτη φορά οι γυναίκες σε βουλευτικές εκλογές δεν στάθηκε ικανό να την απαλύνει. Τότε λοιπόν, η ΕΡΕ ήρθε πρώτη με … λιγότερες ψήφους. Και να σκεφτείτε ότι ακόμη δεν είχε παραχωρηθεί το δικαίωμα ψήφου στα… δέντρα. Έτσι, στις 29 Φεβρουαρίου 1956 ορκίστηκε η κυβέρνηση της ΕΡΕ με πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή.

Ο μεγάλος μας ζωγράφος Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε στην αρχή της Άνοιξης του 1842 (1η Μαρτίου). Εδώ ο πίνακάς του με τον (επίκαιρο) τίτλο «Τα αρραβωνιάσματα».

Στον αντίποδα της καντεμιάς ένα άλλο γεγονός που έλαβε χώρα στις 29 Φεβρουαρίου μιας δίσεκτης χρονιάς (1900) γεννήθηκε και ο Γεώργιος Σεφέρης, ένας άνθρωπος διχασμένος μεταξύ ποίησης και πολιτικής η αξία του οποίου (ως ποιητής) αναγνωρίζεται ανεξάρτητα από την πολιτική βούληση του καθενός. Με ένα δικό του ποίημα λοιπόν καλωσορίζουμε την Άνοιξη, όπως όπως μια και ακόμη δεν γνωρίζουμε εάν θα ισχύσουν νέα μέτρα και γι΄ αυτήν. Λέγεται, μάλιστα, ότι μπορεί να φορολογηθούν τα άνθη, ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο να παραταθεί ο χρόνος παραμονής τους επί των δέντρων. Ίδωμεν.


Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ
(Φεβρουάριος 1939)
του Γιώργου Σεφέρη

Ήταν η μέρα συννεφιασμένη. Κανείς δεν αποφάσιζε
φυσούσε ένας αγέρας αλαφρύς: "Δεν είναι γρέγος είναι
σιρόκος" είπε κάποιος.
Κάτι λιγνά κυπαρίσσια καρφωμένα στην πλαγιά κι η
Θάλασσα
γκρίζα με λίμνες φωτεινές, πιο πέρα.

Οι στρατιώτες παρουσίαζαν όπλα σαν άρχισε να ψιχαλίζει.
"Δεν είναι γρέγος είναι σιρόκος" η μόνη απόφαση που
ακούστηκε.

Κι όμως το ξέραμε πως την άλλη αυγή δε θα μας έμενε
τίποτε πια, μήτε η γυναίκα πίνοντας πλάι μας τον ύπνο
μήτε η ανάμνηση πως ήμασταν κάποτες άντρες,
τίποτε πια την άλλη αυγή.

"Αυτός ο αγέρας φέρνει στο νου την άνοιξη" έλεγε η
φίλη
περπατώντας στο πλευρό μου κοιτάζοντας μακριά "την
άνοιξη
που έπεσε ξαφνικά το χειμώνα κοντά στην κλειστή
Θάλασσα.

Τόσο απροσδόκητα. Πέρασαν τόσα χρόνια. Πως θα
πεθάνουμε;"

Ένα νεκρώσιμο εμβατήριο τριγύριζε μες στην ψιλή βροχή.
Πως πεθαίνει ένας άντρας; Παράξενο κανένας δεν το
συλλογίστηκε.
Κι όσοι το σκέφτηκαν ήταν σαν ανάμνηση από παλιά
χρονικά
της εποχής των Σταυροφόρων ή της εν - Σαλαμίνι - ναυ-
μαχίας.

Κι όμως ο Θάνατος είναι κάτι που γίνεται -πως πεθαίνει
ένας άντρας;

Κι όμως κερδίζει κανείς το Θάνατό του, το δικό του Θά-
νατο, που δεν ανήκει σε κανέναν άλλον
και τούτο το παιχνίδι είναι η ζωή.

Χαμήλωνε το φως πάνω από τη συννεφιασμένη μέρα, κα-
νείς δεν αποφάσιζε.
Την άλλη αυγή δε Θα μας έμενε τίποτε -όλα παραδομένα-
μήτε τα χέρια μας-
κι οι γυναίκες μας ξενοδουλεύοντας στα κεφαλόβρυσα και
τα παιδιά μας στα λατομεία.

H φίλη μου τραγουδούσε περπατώντας στο πλευρό μου
ένα τραγούδι σακατεμένο:
"Την άνοιξη, το καλοκαίρι, ραγιάδες..."
Θυμότανε κανείς γέροντες δασκάλους που μας άφησαν
ορφανούς.
"Ένα ζευγάρι πέρασε κουβεντιάζοντας:
"Βαρέθηκα το δειλινό, πάμε στο σπίτι μας
πάμε στο σπίτι μας ν' ανάψουμε το φως".


Πηγές
-Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1956, Βικιπαίδεια.
-Κατάλογος Ελλήνων Πρωθυπουργών, Βικιπαίδεια.
- Ποίηση και πολιτική: ο επώδυνος διχασμός. Αφιέρωμα: Γ. Σεφέρης, Αλ. Αργυρίου, ΤΟ ΒΗΜΑonline, Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2000.
-«Η τελευταία μέρα» του Γεωργίου Σεφέρη, Μνήμες Σμύρνης.
-Γεώργιος Σεφέρης, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
-Νικόλαος Γύζης, Βικιπαίδεια.

19/2/10

Η αλεπού φωτογράφος

Ένα παραμύθι του μεγάλου παραμυθά Τζάνι Ροντάρι.
Οι αλληγορίες, το επιμύθιο και το ηθικό δίδαγμα,
όπως πάντα, δικά σας.

Μια αλεπού ανακάλυψε μια ωραία μέρα ότι η αληθινή της κλίση ήταν η φωτογραφία, και μάλιστα ότι ήθελε να γίνει πλανόδιος φωτογράφος. Μα καλά, θα καθόσασταν εσείς να σας βγάλει φωτογραφία αυτή η πανούργα κουτσομπόλα; Εγώ, για να σας πω την αλήθεια, όχι. Και να σας εξηγήσω και τους λόγους μου.

Να σου, λοιπόν, με την καινούρια της φωτογραφική μηχανή και το τρίποδο, εφοδιασμένη με μια ωραία σειρά από φωτογραφίες για να δείχνει την αξία της, η κουτσομπόλα αλεπού τριγυρίζει κοντά σε ένα μεγάλο κοτέτσι. Οι κότες, μέσα από το μεταλλικό δίχτυ, αισθάνονταν ασφαλείς, και γι’ αυτό την πλησίασαν.

-Δείτε τι ωραίες καλλιτεχνικές φωτογραφίες! άρχισε να λέει η αλεπού. Αυτήν εδώ την έβγαλα στον κόκορα Πρασινοτρίχη, όταν χρειάστηκε να στείλει τη φωτογραφία του στην αρραβωνιαστικιά του.
-Α, ωραιότατη! αναφώνησαν έκθαμβες οι κοτούλες.

-Αυτή την έβγαλα σε μια οικογένεια κουνελιών. Ήθελαν μάλιστα να τους βάλω και φωτοστέφανο πάνω απ’ τα κεφάλια τους, γιατί είναι μια οικογένεια πολύ θεοσεβούμενη: κι εγώ τους έκανα το χατίρι. Με τη φωτογραφική μου μηχανή μπορώ να φωτογραφήσω ό,τι φαίνεται, αλλά και ό,τι δε φαίνεται!

Οι δύο φαντασμένες πουλάδες αποφάσισαν λοιπόν να βγάλουν μια φωτογραφία:
-Όμως θέλουμε να βγούμε με μια ουρά από πούπουλα...
-Βέβαια, βέβαια. Είναι όλα τιμής ένεκεν... Εγώ είμαι μία καλλιτέχνιδα. μία ευεργέτιδα, όχι μία έμπορος.

Οι πουλάδες, νικημένες απ’ τον ενθουσιασμό, βγαίνουν τρέχοντας απ’ το κοτέτσι και παίρνουν πόζα. Η αλεπού κάνει πως κοιτάζει στη μηχανή της: βουτάει το κεφάλι της κάτω απ΄ το μαύρο πανί, το ξαναβγάζει έξω, αλλάζει θέση στα τρίποδα και εστιάζει στα μοντέλα της.
-Πιο κοντά, παρακαλώ και να χαμογελάτε. Κοιτάξτε το δέντρο στα δεξιά σας. Έτοιμες; Ακίνητες, έτσι;

Κι όταν ήταν αρκετά κοντά της και ακίνητες σαν αγάλματα, έπεσε πάνω τους με έναν πήδο και τις έφαγε με μια μπουκιά. Οι καημενούλες. Θα ήταν καλύτερα αν έμεναν ευχαριστημένες με ένα σκίτσο τους φτιαγμένο πρόχειρα, ακόμα και με κάρβουνο.

Ο Τζάνι Ροντάρι γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1920 σε ένα χωριό της Νοβάρα, στη Βόρεια Ιταλία. Ο πατέρας του, που ήταν φούρναρης, πέθανε πολύ νωρίς αφήνοντας πίσω τη γυναίκα του να αναθρέψει τρία μικρά παιδιά. Ο Τζάνι τελειώνοντας τη σχολή του Σεβέζο άρχισε τη σταδιοδρομία του σαν δάσκαλος, σε αγροτικές κυρίως οικογένειες, σε ηλικία μόλις 17 ετών. Παράλληλα διάβαζε φιλοσοφία, λογοτεχνία και πολιτικά κείμενα ενώ ασχολιόταν και με τη μουσική. Το 1939 φαίνεται να είχε εγγραφεί στο Πανεπιστήμιο, ωστόσο για μικρό χρονικό διάστημα. Η κακή του υγεία του παρείχε μάλλον το προνόμιο της αποφυγής των στρατιωτικών υποχρεώσεων ωστόσο η ακόμη πιο κακή οικονομική κατάστασή του και ο φασισμός που επικρατούσε την εποχή εκείνη στην Ιταλία τον υποχρέωσαν να ενταχθεί στο φασιστικό κόμμα. Για πολύ λίγο, όμως, καθώς η απώλεια των δύο φίλων του και ο εγκλεισμός του αδελφού του σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης τον έκαναν να ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας από τις γραμμές του οποίου συμμετείχε στην αντίσταση.

Μεταπολεμικά αρθρογραφώντας στην Ουνιτά, Εφημερίδα του ΚΚΙ, αρχίζει να γράφει παιδικά βιβλία εκδίδοντας παράλληλα το περιοδικό «Πιονέρος» στη Ρώμη. Από το 1952 ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση, πράγμα που εξακολούθησε μέχρι το τέλος της ζωής του, και το 1953 παντρεύεται τη Μαρία Τερέζα Φερέτι με την οποία αποκτούν την Πάολα. Το 1957 μετά από εξετάσεις λαμβάνει και επίσημα την ιδιότητα του δημοσιογράφου. Πέθανε στη Ρώμη το 1980 κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης. Το σπουδαίο έργο του που αποτελεί μια βάση για την ανάπτυξη παιδαγωγικών δραστηριοτήτων, είναι παγκόσμια γνωστό και αναγνωρισμένο.
.
Ο Ροντάρι με το αστείρευτο χιούμορ του, και τις αλληγορίες του, δίνει στο παιδί εκείνες τις κατευθύνσεις που οδηγούν σε αξίες και ιδανικά αλλά και στον τρόπο για τη διατήρησή τους, τους αγώνες δηλαδή, και πάνω απ΄ όλα με την ελπίδα ζωντανή. Για το έργο του αυτό ο συγγραφέας το 1970 τιμήθηκε με το ανώτερο βραβείο παιδικής λογοτεχνίας, το Μετάλλιο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ξεχωρίζει, φυσικά, το Τσιπολίνο το παραμύθι που το κρεμμυδάκι αποφασίζει να αγωνιστεί για την καταπολέμηση της αυταρχικής ντομάτας η οποία τυραννάει τον ίδιο αλλά και τα άλλα λαχανικά. Η πάλη των «λαχανικών τάξεων» παρουσιαζόταν πολύ συχνά στη Σοβιετική Ένωση από το 1973 από τους Κάρεν Χατσατουριάν και Γκένρικ Αλεξάντροβιτς Μαϊόροφ (χορογραφία).


Πηγές
-Rodari Gianni, «Παραμύθια σαν πλατύ χαμόγελο» (Fiabe lunghe un sorriso), μτφ Αναστασία Καμβύση, εικονογράφηση Cantone Anna Laura, Αθήνα, 2003, εκδ. Μεταίχμιο.
-Gianni Rodari, Wikipedia.
-Η μαγική πένα του Ροντάρι, Ριζοσπάστης, 16-10-2004.
-Για παιδιά και νέους, Η Αυγή, 16-08-2009.
-Gianni Rodari, Planetario.

12/2/10

Άρτζι μπούρτζι και λουλάς

Αυτή τη φράση χρησιμοποιούμε, συνήθως, όταν αναφερόμαστε σε γεγονότα, καταστάσεις ή και κείμενα στα οποία επικρατεί χάος, με την απουσία κάθε λογικής συνοχής. Μάλιστα τη δεκαετία του ΄70 ορισμένα «ζωηρά» αγόρια του Α΄ Γυμνάσιου Αρρένων Αιγάλεω (ενιαίο τότε με το λύκειο) την εμπλούτιζαν, σκαρώνοντας κατά καιρούς επόμενους στίχους όπως: «Άρτζι μπούρτζι και λουλάς/ζήτω η ορεινή Ελλάς/Συνταγματάρχης Ζορμπαλάς/ φάτηνε και μη μιλάς», ώστε να περιγράψουν με γλαφυρό τρόπο τις σχολικές δραστηριότητες. Εκείνα τα χρόνια δεν ξέραμε την προέλευση της φράσης, ωστόσο ρίχναμε πολύ γέλιο «οι ανήλικες κορασίδες» επαναλαμβάνοντας ψιθυριστά την ώρα του μαθήματος τα σκωπτικά ποιήματα των αγοριών.

Η σκέψη για την παρουσίαση της προέλευσής της προήλθε με αφορμή αφενός τις Απόκριες και αφετέρου την δυσχερή οικονομική κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει τουλάχιστον εμείς οι μισθωτοί με πρωτοφανείς, σε αριθμό, ληστείες, απόπειρες αυτοκτονίας και άλλες ακραίες εκδηλώσεις σε συνδυασμό πάντα με την εξαφάνιση, πιθανόν εντός των καλπών, των «χρημάτων που υπήρχαν». Εξάλλου οι πόλεις αυτή τη χρονιά δεν θυμίζουν ούτε στο ελάχιστο την Αποκριά. Σε τέτοιο σημείο που οι μη έχοντες μικρά παιδιά είναι πολύ εύκολο να ξεχάσουμε και το λόγο της αργίας της Δευτέρας. Και βέβαια, οι αφορμές είναι δύο όπως δύο και οι εκδοχές της φράσης αυτής.
.
Αναφέρεται ότι οι χαρταετοί πρωτοεμφανίσθηκαν στην Κίνα πριν από 3.000 χρόνια. Αναμφισβήτητα όμως τέτοια δόξα δεν είχαν ποτέ άλλοτε. (Ξανα) ακούστε το πέταγμά τους. Αξίζει!.


Η μία εκδοχή χρονολογείται από την εποχή του Καποδίστρια, όταν αρκετοί οπλαρχηγοί μαζεύονταν στην πρώτη πρωτεύουσα της χώρας, στο Ναύπλιο, ζητώντας από τον νεοδιορισμένο Κυβερνήτη να τους ενισχύσει οικονομικά αλλά και να τους κάνει διάφορα ρουσφέτια, μια κι όπως έχουμε ξανακουβεντιάσει οι «ανάγκες για τέτοιες ενισχύσεις» αποτελούν γονιδιακό στοιχείο της φυλής μας. Ο Καποδίστριας έχοντας γνώση των ανύπαρκτων, ουσιαστικά, οικονομικών της χώρας, προσπαθούσε να τους δώσει ό,τι μπορούσε αλλά κάποια στιγμή αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να τους γνωστοποιήσει την οικονομική ανυπαρξία της χώρας. Τότε οι οπλαρχηγοί φούντωσαν. Τους ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι και προειδοποίησαν τον Καποδίστρια με τα εξής λόγια: «Άκου δω, κυρ Γιάννη. Αν δεν μας τακτοποιήσεις στα γρήγορα, θα πάρουμε τα αρκεβούζια και τον λουλά μας και θα τα στήσουμε στο πέρασμα του Αναπλιού. Όποιος πλούσιος θα πέφτει κατά κείθε, θα τον γραπώνουμε και θα του παίρνουμε τα λύτρα».
.

Στον προπολεμικό Πειραιά καρνάβαλο ονόμαζαν ένα παράξενο ιππήλατο με το οποίο μετέφεραν μια μεγάλη σκάλα για την επισκευή των καλωδίων του τραμ. Αντιλαμβάνεστε το κομφούζιο που θα επικρατούσε κατά τη μεταφορά των προπολεμικών εναεριτών που βρίσκονταν επάνω στη σκαλωσιά σε όλη τη διάρκεια του.. ταξιδιού προς το σημείο της βλάβης! Από εκεί προέρχονται και οι γνωστές φράσεις «περνάει ο καρνάβαλος» και «άντε ρε καρνάβαλε»..


Να σημειωθεί ότι οι εν λόγω άνθρωποι δεν ήταν οπλαρχηγοί κατ΄ ευφημισμόν, καθώς δεν είχαν παραδώσει ακόμη τον οπλισμό τους. Με τη θερμή παράκληση να αποφύγετε κάθε πειραματική ιδέα, θυμίζουμε ότι τα αρκεβούζια ήταν φορητά πυροβόλα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στη δυτική Ευρώπη τον 15ο αιώνα και μέχρι τον 17ο. Αρχικά ήταν πολύ βαριά και ιδιαίτερα δύσχρηστα ενώ αποτελούνταν από μια σιδερένια κάνη εφαρμοσμένη σε ξύλινο στήριγμα, ικανή να διαπεράσει μέχρι και πανοπλία. Αρχικά εκσφενδόνιζε πέτρες και αργότερα η γόμωση γινόταν με μαύρη πυρίτιδα, με σιδερένια ή μολυβένια σφαιρίδια. Τα συστήματα ήταν ποικίλα όπως εξωτερικής πυροδότησης με τη βοήθεια πυρακτωμένης ράβδου ή αναμμένου κάρβουνου, θαλάμης που γέμιζε από την πίσω πλευρά και τροχού με την τριβή επί πυρόλιθου. Η ονομασία τους προέρχεται από τη γερμανική λέξη Hakenbüchse και αυτή πιθανόν από την ολλανδική haakbus που σημαίνει «όπλο-γάντζος». Επίσης αξίζει να θυμίσουμε ότι ο λουλάς αποτελεί την εστία του ναργιλέ ή της σύριγγας για το κάπνισμα. Πρόκειται για μικρή διάτρητη στον πυθμένα κεραμική εστία μέσα στην οποία τοποθετείται το τουμπεκί, ο ειδικός καπνός για ναργιλέ δηλαδή, ενώ στην περίπτωση που η συσκευή χρησιμοποιείται σε ανοικτούς χώρους ο λουλάς σκεπάζεται με επίσης διάτρητο κάλυμμα. Γνωστό εξάλλου και τραγούδι του Μητσάκη «όταν καπνίζει ο λουλάς/εσύ δεν πρέπει να μιλάς/ Κοίταξε τριγύρω οι μάγκες/κάνουν κάνουν όλοι τουμπεκί». Τώρα ποιος τον καπνίζει, ποιος κάνει τουμπεκί και ποιος δεν πρέπει να μιλά είναι μια άλλη ιστορία.

Συνεχίζοντας με την άλλη εκδοχή, επίσης επίκαιρη, για την προέλευση της φράσης «Άρτζι μπούρτζι και λουλάς», τη βρίσκουμε να πηγάζει από έναν άλλο χώρο. Πράγματι αναφέρεται ότι ο Δάσκαλος των Αρμενίων Σέργιος είχε συντροφιά του έναν πιστό σκύλο που τον λάτρευε κυριολεκτικά. Ο άτυχος όμως Αρτζιβάριος, όπως τον έλεγαν, κάποτε βρήκε τραγικό θάνατο από θηρία. Ο Σέργιος τότε έπεσε σε βαριά θλίψη και δεν έβαλε μπουκιά στο στόμα του για μια ολόκληρη εβδομάδα που συμπίπτει με τη δική μας πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς (άνοιγμα Τριωδίου). Με τα χρόνια όμως η εβδομάδα νηστείας επιβλήθηκε σε όλους τους Αρμένιους οι οποίοι την τηρούν απαρέγκλιτα αντίθετα από τους άλλους Ορθόδοξους που την καταπατούν συχνά με γαστριμαργικές… ακολασίες. Τώρα το πώς ενισχύεται η συγκεκριμένη προέλευση της φράσης, αφού λείπει η λέξη λουλάς, εικάζουμε ότι αυτός περιλαμβάνεται στις ακολασίες της εβδομάδας «νηστείας».

Καλή Αποκριά

Πηγές
-Νατσούλης Τ. (1990) Λέξεις και Φράσεις Παροιμιώδεις, Δ΄ Έκδοση, Αθήνα: εκδ. Σμυρνιωτάκης, σ.σ. 82-83.
-Εγκυκλοπαίδεια «δομή» (2000), τομ. 3ος, Αθήνα: εκδ. Δομή ΑΕ.
-Arquebus, Wikipedia.
-Ναργιλές, Βικιπαίδεια.
-Όταν καπνίζει ο λουλάς, Στίχοι.
-Αρμένιοι, Αρμένικη Εθνική Επιτροπή Ελλάδος.
-Η ιστορία του Χαρταετού, Αφιέρωμα matia.gr.
-Καρνάβαλος (όχημα), Βικιπαίδεια.

9/2/10

Ντιριντάουα (Καίτη Οικονόμου)

Η Καίτη Οικονόμου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1920. Πηγαίνοντας σχολείο φοιτούσε παράλληλα και σε περίφημες σχολές Χορού όπως του Μοριάνοβ και του Ζουρούδη. Σε παιδική ηλικία έχασε τον πατέρα της και αναγκάστηκε να μετακινηθεί στην Αθήνα όπου από το 1935 δούλεψε στο «Μικρό Ζάππειο», χωρίς μισθό, και αργότερα σε διάφορα βαριετέ και θιάσους που λόγω του τρόπου με τον οποίο μετακινούνταν για τις παραστάσεις αλλά και της «λαϊκότροπης» υποκριτικής χαρακτηρίζονταν ως «μπουλούκια».

Την περίοδο 1935-1937  ο Αιγυπτιώτης Κλέων Τριανταφύλλου, Αττίκ, διακρίνοντας το πολυδιάστατο ταλέντο της, την εντάσσει στη «Μάνδρα» του, το περίφημο συγκρότημα καλλιτεχνών που είχε δημιουργήσει από το 1931 ο σπουδαίος συνθέτης και στιχουργός. Μάλιστα, η Καίτη Οικονόμου πρόλαβε τις παραστάσεις στον υπαίθριο χώρο της «Μάνδρας» επί της οδού Μεθώνης στην Αθήνα, καθώς από το 1938 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην ταβέρνα «Μονμάρτη», στη διασταύρωση των οδών που σεργιάνιζαν επόμενες γενιές για παρόμοιους λόγους: Ηπείρου και Αχαρνών. Με τον Αττίκ συνεργάσθηκε μέχρι το 1942. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μικροκαμωμένος και με βεβαρημένη υγεία συνθέτης μας βαδίζοντας μια μέρα του Αυγούστου σε ένα πεζοδρόμιο της κατοχικής Αθήνας, έκανε το μοιραίο σφάλμα να σκοντάψει και να … ενοχλήσει έναν Γερμανό στρατιώτη ο οποίος χτυπώντας τον ανελέητα τού προκάλεσε επί πλέον προβλήματα. Ο Αττίκ για να ανακουφισθεί χρησιμοποιούσε ηρεμιστικά και λίγες μέρες μετά (29/08/1944) κατανάλωσε υπερβολική και θανατηφόρα δόση.

Η Οικονόμου κατά διάρκεια της συνεργασίας της με τον Αττίκ είχε την ευκαιρία όχι μόνο να γνωρίσει σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου, με τους οποίους συνεργάσθηκε αργότερα, αλλά και να βγει εκτός Ελλάδας. Ένα τέτοιο ταξίδι στάθηκε και η αφορμή για να «βαπτισθεί» με το όνομα που έγινε πασίγνωστη. Πράγματι στην Αίγυπτο, τον καιρό που έκαναν περιοδεία, πρώτο θέμα αποτελούσε η κατάληψη της Αιθιοπίας από την Ιταλία του Μουσουλίνι και ειδικότερα η λήξη των μαχών στην τελευταία πόλη, την Ντιριντάουα. Έτσι βάφτισαν και την όμορφη, μικρή, μελαχρινή και ευλύγιστη ηθοποιό ο Αττίκ και ο Λάσκος. Σημειώνεται ότι η Ντιριντάουα (Dire Dawa) αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Αιθιοπίας μετά την πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα και καταλήφθηκε από τα ιταλικά στρατεύματα τον Μάιο του 1936.

Η πολυτάλαντη ηθοποιός επιστρέφοντας, ως Ντιριντάουα πια, συνεχίζει τη συνεργασία της με τον Αττίκ και πολύ σύντομα συνεργάζεται με τον θίασο του μεγάλου θεατρικού επιχειρηματία της εποχής Ανδρέα Μακέδου, αυτή τη φορά όμως ως πρωταγωνίστρια. Εκεί παρέμεινε μέχρι το 1942 με μια διακοπή 6 μηνών οπότε φυλακίσθηκε λόγω των κομμουνιστικών πεποιθήσεών της. Το θεατρικό είδος που αναδείχθηκε και λατρεύτηκε από το κοινό ήταν η επιθεώρηση στην οποία η Ντιριντάουα μπορούσε να ξετυλίγει πλήρως το καλλιτεχνικό ταλέντο της. Εξάλλου η επιθεώρηση αποτελεί το είδος εκείνο που αναδείχθηκε αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου. Ωστόσο έξι, μόλις, ημέρες μετά την γερμανική εισβολή στο πλαίσιο της εγκυκλίου «Διευθύνσεως Λαϊκής Διαφωτίσεως», την οποία ακολούθησαν μέχρι τον Ιούλιο του 1941 ακόμη δύο, οι συγγραφείς επιθεωρήσεων άρχισαν να «καμουφλάρουν» τα λόγια τους, ενώ οι ηθοποιοί ρίσκαραν τη ζωή τους τονίζοντας κατάλληλα τα υπονοούμενα. Η Ντιριντάουα εξακολουθούσε να παίζει, αλλά παράλληλα να αγωνίζεται από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Το 1943 συμμετέχοντας στο θίασο του θεάτρου «Αλκαζάρ», βγήκε στη σκηνή και ζητωκραύγασε για την Ελευθερία με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να καταδικασθεί σε φυλάκιση. Μετά την έξοδό της η Ντιριντάουα ακολουθώντας το δρόμο του Αγώνα βγήκε στο βουνό. Εκεί, το 1944, συμμετείχε στον ΕΑΜικό θίασο των «Ηνωμένων Καλλιτεχνών». Παραμένοντας στην περίοδο αυτή δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε σε ένα γεγονός που αμαύρωσε την εικόνα της ηθοποιού αλλά περισσότερο της αγωνίστριας Ντιριντάουα, καθώς αναφέρεται ότι από το καλοκαίρι του 1941 συνδέθηκε συναισθηματικά με έναν τυχοδιώκτη της εποχής τον Κώστα Πετρουτσόπουλο ο οποίος αργότερα κατηγορήθηκε για τη σύλληψη Βρετανών αξιωματικών. Αναφέρεται ότι η Ντιριντάουα αποτέλεσε αντικείμενο χλευασμού από Αθηναίους «θεατρόφιλους» όπως και ότι το καλοκαίρι του 1942 χάνοντας την ψυχραιμία της κατά το άκουσμα του χαρακτηρισμού «Βουλγάρα» φώναξε: «Είμαι Ελληνίδα, ζήτω η Αγγλία!». Ωστόσο, οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά συγκεχυμένες -πιθανόν και προχρονολογημένες- καθώς όπως θα δούμε στη συνέχεια τα εγκληματικά επεισόδια των Χιτών, τρία χρόνια αργότερα, κατά των κομμουνιστών ηθοποιών ήταν τέτοιας έκτασης που δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε αμφισβήτηση για την Ντιριντάουα. Επιπλέον σύγχυση προκαλεί το γεγονός ότι για την περίπτωση Πετρουτσόπουλου και Ντιριντάουα έχουν καταθέσει μαρτυρίες ηθοποιοί οι οποίοι μόνο για τις δημοκρατικές πεποιθήσεις τους δεν έμειναν στην ιστορία.

Άλλωστε το ΚΚΕ φρόντισε να «αποζημιώσει» εκείνους που αν και κάποτε αγωνίστηκαν στις γραμμές του ακολούθησαν τους δοσίλογους. Είναι εκείνες οι περιπτώσεις, που μακαρίζουμε τους εκτελεστές της ΟΠΛΑ. Και η Ντιριντάουα δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από το Κόμμα της. Αντιγράφουμε από τον Ριζοσπάστη: «Το καλοκαίρι του 1942, στο καταπλημμυρισμένο από πλήθη θερινό Κέντρο "Αλκαζάρ" η Ντιριντάουα βγήκε στη σκηνή με απαράμιλλο θάρρος και φώναξε στον κόσμο: "Με συκοφαντούν ότι πρόδωσα Άγγλους. Είναι ψέμα. Εγώ είμαι Ελληνίδα! Ζήτω η Ελλάς - ζήτω η Αγγλία!". Το τόλμημά της το πλήρωσε ακριβά: Οι Ιταλοί τη δίκασαν σε 1 χρόνο φυλακή και της απαγόρευσαν να εμφανισθεί ξανά σε θέατρο. Η συνειδητή καλλιτέχνιδα, μετά την αποφυλάκισή της, πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες, τις διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του λαού κατά των καταχτητών. Είναι φυσικό τα ντόπια όργανα του φασισμού να εκφράζουν με τέτοια λύσσα το τυφλό μίσος τους ενάντια σε μια λαμπρή, αλύγιστη και πρωτοπόρα Ελληνίδα.».

Μετά τα Δεκεμβριανά, η Ντιριντάουα μαζί με τους Γιαννίδη, Βεάκη, Παπαθανασίου, Παΐζη, Μανέλη, Ζέη και Οικονομίδη γύριζαν την Ελλάδα δίνοντας παραστάσεις, για λίγο όμως, μια και η Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945 τους εξανάγκασε να επιστρέψουν στην Αθήνα ώστε να κρυφτούν. Μην ξεχνάμε ότι μετά από το γεγονός αυτό δημιουργήθηκε επιπλέον χώρος για τη δράση πάσης φύσεως δοσίλογων και Χιτών και το πογκρόμ κατά των Κομμουνιστών είχε ήδη εξαπολυθεί. Ωστόσο τα θέατρα είχαν αρχίσει να ανακάμπτουν παρουσιάζοντας επιθεωρήσεις και κλασικά έργα, αλλά με φόβο από πλευράς των επιθεωρησιογράφων και των ηθοποιών.

Τον Ιούνιο του έτους αυτού ο Πανωλιάσκος, ανθυπολοχαγός της φρουράς Ευζώνων του Άγνωστου Στρατιώτη, γνωστός για τις φιλοναζιστικές του πεποιθήσεις οργάνωσε με συμμορίες επίθεση κατά των θεάτρων «Ερμής» (σημερινό Βέμπο) και «Λυρικόν» έχοντας σκοπό μεταξύ άλλων να σκοτώσουν την Ντιριντάουα. Κατά την επιδρομή των «λεβέντηδων», που έγινε τραγουδώντας το άσμα «Του αητού ο γιος», χτυπήθηκαν οι ηθοποιοί Σταύρος Ιατρίδης, θανάσιμα, Σπύρος Πατρίκιος, ελαφρύτερα, και Δαμιανάκης με σοβαρά τραύματα στο κεφάλι. Επίσης κακοποιήθηκε ο Βαγγέλης Στογιάννης, που συν τοις άλλοις τον έκλεψαν κιόλας, και ο Μίμης Φωτόπουλος. Η Ντιριντάουα γλίτωσε το θάνατο λόγω της αντίδρασης πέντε ανδρών της Γενικής Ασφάλειας που αντιστάθηκαν στους Χίτες! Αυτούς και ειδικότερα τον αστυνομικό διαμερισματάρχη Κανελλόπουλο, η ηθοποιός δεν ξεχνούσε ποτέ να μνημονεύει.

Το έργο που ανέβαζε η Ντιριντάουα εκείνη την εποχή ήταν η επιθεώρηση «Γιούπι-Γιούπι» του επίσης αριστερού δημοσιογράφου Ασημάκη Γιαλαμά. Μαζί της ο Μίμης Φωτόπουλος, οι γονείς του ποιητή Τίτου Πατρίκιου, Λέλα και Σπύρος, και άλλοι. Για την επιθεώρηση αυτή η Άλκη Ζέη αναφέρει ότι επρόκειτο για έναν πραγματικό θρίαμβο, συνοδευόμενο από παραλήρημα του κοινού που συνέρρεε δημιουργώντας ουρές στα γύρω τετράγωνα. Μια παράσταση που η ίδια είχε δει σχεδόν είκοσι φορές, πολύ φίνα με εξαιρετικό χιούμορ. Μάλιστα περιγράφει και το πιο αγαπημένο νούμερο στο οποίο ένα ζευγάρι (ζεύγος Πατρίκιου) είχαν προσλάβει έναν Άγγλο θαλαμηπόλο αλλά εκείνος ήταν τόσο υπερόπτης που αντιμετώπιζε σαν δούλους τους ... κυρίους του!

Από την επίθεση αυτή και πέρα, και με τον Εμφύλιο να βράζει, η μόνη λύση ήταν η παρανομία, μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1947 οπότε ξεκινά ένας νέος κύκλος ... ταξιδιών της Ντιριντάουα, αυτή τη φορά όχι για παραστάσεις αλλά προς… συμμόρφωση: Μακρόνησος, Χίος και Τρίκερι. Εκεί παρέμεινε με αγωνίστριες της Αριστεράς, επιστήμονες, καλλιτέχνιδες, επώνυμες και ανώνυμες αλλά και ηθοποιούς όπως η Αλέκα Παΐζη, που πέθανε πριν ένα χρόνο, και η Ταϋγέτη -η αγαπημένη μας «άσχημη».

Από το 1953 η Ντιριντάουα επανέρχεται στο θέατρο και αρχίζει να συνεργάζεται με τον Κούλη Στολίγκα και τον Κώστα Χατζηχρήστο με τον οποίο συνδέεται και ερωτικά. Ο ίδιος ο ηθοποιός αναφέρει ότι η σχέση τους ξεκίνησε κατά τη διάρκεια που ανέβαζαν στο «Περοκέ» την επιθεώρηση των Γιαλαμά και Θίσβιου «Κόκα-Κόλα», επειδή «Της πούλησα ζοριλίκια κι έτσι μ' αγάπησε η Ντιριντάουα. Μ' αγάπησε λοιπόν η Καίτη, την αγάπησα κι εγώ κι από εκεί και πέρα συνεχίζουμε να δουλεύουμε μαζί...». Η σχέση κατέληξε σε γάμο λόγω του επικείμενου ερχομού της κόρης τους Μαριαλένας, που γεννήθηκε το 1958. Ένας γάμος όχι και τόσο ευτυχισμένος καθώς ο Χατζηχρήστος παραδεχόταν ότι την είχε χιλιοπικράνει, με την αδυναμία του στον ποδόγυρο.

Συνέχισε τις εμφανίσεις και μετά τη γέννηση της μικρής, ως συνθιασάρχης, μέχρι το 1966 οπότε αποσύρεται οριστικά από το σανίδι, έχοντας και προβλήματα υγείας λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης στις εξορίες. Το τελευταίο θεατρικό που την βρήκαμε να πρωταγωνιστεί είναι η επιθεώρηση «Γελάτε ανένδοτα», καλοκαίρι 1965, μαζί με τους Χατζηχρήστο, Αυλωνίτη και Σταυρίδη. Ο γάμος της με τον Χατζηχρήστο διαλύθηκε και τυπικά το 1975.

Η Ντιριντάουα ταλαιπωρούμενη από αναπνευστικά προβλήματα, πέθανε από ανακοπή στις 9 Φεβρουαρίου 1996 έχοντας πάντα στην καρδιά της την αγωνία για το αύριο. Κι όπως δήλωνε συχνά: «Για το θέατρο δεν ξέρω αν θα ξανάβγαινα. Όμως για αγώνες και ιδανικά, είμαι έτοιμη κάθε στιγμή».


Πηγές
-Μορφές δημιουργών, ιστοσελίδα ΚΚΕ.
-Καίτη Ντιριντάουα, Βικιπαίδεια.
-Ντιριντάουα, Musipedia.
-Σφάλισαν τα μεγάλα μάτια: Η θρυλική Ντιριντάουα, του αγώνα και του θεάτρου, δεν υπάρχει πια, Ριζοσπάστης, 10-02-1996.
- Τα Θεατρικά Μπουλούκια, Αφιέρωμα της Καθημερινής, Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 1999.
-Αττίκ, Αφιέρωμα στο MusicHeaven, 05 Ιουλίου 2003.
-Μάνδρα του Αττίκ, Βικιπαίδεια.
-Dire Dawa (πόλη), Wikipedia.
-Οι πρώτες εθνικοσοσιαλιστικές και φασιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα, Indymedia Athens.
-Με «όπλο» το γέλιο οι επιθεωρήσεις του '40, της Αντιγόνης Καραλή, ΕΘΝΟΣ, 25-10-2008.
-Τα αιματηρά γεγονότα των θεάτρων: οργανωμένες δολοφονικές επιθέσεις, άρθρο του Ριζοσπάστη της 22ας Ιουνίου 1945 αναδημοσιευμένο στο φύλο της 25ης Ιουνίου 1998.
- Απεβίωσε η Αλέκα Παΐζη, Ναυτεμπορική, 8 Φεβρουαρίου 2010.
-«Γελούσατε ακόμα κι όταν εγώ έκλαιγα», Κώστας Χατζηχρήστος, Ελευθεροτυπία, 04-10-2001.

3/2/10

Μαύρος Κώδικας

Τις ημέρες αυτές παρακολουθούμε άφωνοι την κατάσταση στην Αϊτή ενώ με την θλιβερή ευκαιρία ήρθαν στην επικαιρότητα πολλά ιστορικά στοιχεία που «εκθέτουν» την γαλλική δημοκρατία ή τουλάχιστον τις απαρχές της. Ταυτόχρονα, στη χώρα μας τα ρατσιστικά φαινόμενα έχουν λάβει αρκετά μεγάλες διαστάσεις μια και δεν αποτελούν πλέον μεμονωμένα περιστατικά αλλά συλλογικές εκδηλώσεις που ενθαρρύνονται, ως έναν βαθμό, και από ορισμένους εκπροσώπους στο Κοινοβούλιο.


Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία (τέλη δεκαετίας του ’20). Πηγή.



Επιτρέψτε μας να θεωρούμε ισοδύναμες ρατσιστικές εκδηλώσεις τη διαδήλωση και τη δήλωση κατά της ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία, αλλά και ότι ένα Έθνος έχει φθάσει στο ναδίρ του όταν σε καιρό ειρήνης αισθάνεται πως κινδυνεύει η ταυτότητά του από τη συμβίωση με αλλοεθνείς εντός των ορίων της επικράτειάς του. Επιτρέψτε μας, επίσης, να πιστεύουμε ότι οι λόγοι για τους οποίους ένα Έθνος που έχει υποστεί τα χίλια μύρια, δημιουργώντας επανειλημμένως καραβάνια προσφύγων, όταν απορρίπτει την ένταξη μεταναστών σημαίνει ότι η διαφθορά τείνει να γίνει αναπόσπαστο-γενετικό χαρακτηριστικό του, καθώς ο μόνος λόγος που μπορεί να δικαιολογήσει τέτοιες συμπεριφορές είναι το ατομικό συμφέρον. Ή με άλλες λέξεις: είναι χρήσιμοι οι μετανάστες όταν φοροδιαφεύγουμε έχοντάς τους ανασφάλιστους ή και προσφέροντάς τους στέγη σε απίστευτα υψηλές τιμές χωρίς απόδειξη επειδή μόνο έτσι, απάτριδες, μπορούμε να τους απειλούμε με απέλαση σε κάθε περίπτωση που κινδυνεύσουμε να καταγγελθούμε για τις παραπάνω παρανομίες.



Αρμένιοι πρόσφυγες απολυμαίνονται. Για να μην ξεχνάμε. Πηγή.



Αν και ποτέ δεν μας ενδιέφερε η άποψη της Εκκλησίας δεν μπορούμε, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση να μην παρατηρήσουμε ότι τουλάχιστον οι επίσημοι εκπρόσωποί της (Πατριάρχης, Αρχιεπίσκοπος και πολλοί ιερείς) φέρθηκαν έξυπνα τοποθετούμενοι υπέρ των μεταναστών, πράγμα άλλωστε που έπραξε και ο Πάπας με την τραγική ευκαιρία των γεγονότων στη Νάπολη. Και τώρα σκεφτόμαστε ποια θα είναι η επόμενη κίνηση εκείνων που υπερασπίζονται την «καθαρότητα της φυλής μας» όταν οι ίδιοι έχουν ταυτίσει τον Ελληνισμό με τον Χριστιανισμό. Τι θα κάνουν τώρα; Αντάρτικο εθνο-παπάδων;

Με τις παραπάνω αφορμές σκεφθήκαμε να αναφερθούμε σε κάτι σχετικό από την ιστορία που αναδεικνύει την υποκρισία των δημοκρατικά σκεπτόμενων, και επαναστατημένων μάλιστα, Γάλλων των προηγούμενων αιώνων. Ίσως η αναδρομή αυτή να αποτελέσει μια παρηγοριά για την αναλγησία των συμπατριωτών μας αλλά κυρίως μια ελπίδα ότι μπορεί κάτι να βράζει στο κλειστό καζάνι της ελληνικής κοινωνίας, όπως τότε μεταξύ των δύο επαναστάσεων στη Γαλλία.

Ο Μαύρος Κώδικας συντάχθηκε στην αρχική του μορφή στα 1685 επί βασιλείας Λουδοβίκου 14ου στη Γαλλία, με βάση μια ιδέα του Κολμπέρ, ενώ τον βρίσκουμε αργότερα να εφαρμόζεται και στις ΗΠΑ. Αν και με επόμενα διατάγματα τροποποιήθηκαν κάποιες διατάξεις του εξακολουθούσε να ισχύει τυπικά και μετά τη γαλλική επανάσταση προστατεύοντας, ουσιαστικά, τη δουλεία για να καταργηθεί στις 4 Φεβρουαρίου 1848. Σύμφωνα με αυτόν κατ΄ αρχήν οι Εβραίοι υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν όλες τις γαλλικές αποικίες, καθώς είχαν ισχυροποιήσει τη θέση τους στις ολλανδικές αποικίες της Καραϊβικής και οι Γάλλοι δεν επιθυμούσαν παρόμοιο ρόλο εντός των ορίων των δικών τους. Επίσης ο Κώδικας απαγόρευε κάθε άλλη θρησκεία εκτός από τον καθολικισμό, μη εξαιρούμενων και των Προτεσταντών. Ωστόσο ακόμα και οι ελεύθεροι νέγροι έχαναν πολλά από τα δικαιώματά τους ενώ ταυτόχρονα επισημοποιούσε τα σκλαβοπάζαρα στις γαλλικές αποικίες. Εξάλλου σε αυτές κυριαρχούσε η νέγρικη φυλή και σημειώνονταν πολλές εξεγέρσεις δημιουργώντας «πονοκέφαλο» στους Γάλλους βασιλείς.

Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι την εποχή που δημιουργήθηκε ο Μαύρος Κώδικας η θρησκευτική αντιπαράθεση στην Ευρώπη δεν είχε καταλαγιάσει ακόμη. Ισπανοί και Γάλλοι προασπίζονταν τον Πάπα ενώ οι Άγγλοι και οι κάτοικοι των Κάτω Χωρών εναντιώνονταν. Ειδικότερα όμως οι Γάλλοι επιθυμούσαν διακαώς να ισχυροποιήσουν το θρόνο τους επειδή ακριβώς είχαν βρεθεί αντιμέτωποι σε υπερπόντιες αποικίες όχι μόνο με ένα άλλο έθνος αλλά και με ένα έθνος που στη συντριπτική πλειοψηφία τους ήταν προτεστάντες (Ολλανδοί). Το αποτέλεσμα ήταν να ασκηθούν τρομοκρατικές μέθοδοι και από τις δύο πλευρές. Οι μεν Καθολικοί επιχειρούσαν να επιβάλουν τις ιεροεξεταστικές μεθόδους, οι δε Προτεστάντες εξαπέλυαν πογκρόμ κατά των Καθολικών με αποκορύφωμα εκείνο στην Αγγλία στις αρχές του 17ου αιώνα.

Γκάι Φωκς, Πηγή
.

Παρενθετικά αναφέρουμε ότι τις ημέρες αυτές τιμάται και η μνήμη ενός ήρωα των Καθολικών του Ηνωμένου Βασιλείου. Πράγματι, στις 31 Ιανουαρίου 1606 απαγχονίσθηκε ο Γκάι Φωκς κατηγορούμενος για συμμετοχή στην απόπειρα δολοφονίας κατά του βασιλιά της Αγγλίας Τζέιμς Α' και πολλών αριστοκρατών του «ένδοξου νησιού». Ο Φωκς υπήρξε μέλος της ομάδας Καθολικών «Συνομωσία του Μπαρουτιού» οι οποίοι συνελήφθησαν ενώ είχαν μεταφέρει τεράστιες ποσότητες πυρίτιδας στα υπόγεια του Κοινοβουλίου με σκοπό την ανατίναξή του. Οι λόγοι ήταν θρησκευτικοί καθώς από το 1586 στο αγγλικό κοινοβούλιο ψηφίστηκαν μια σειρά νόμοι οι οποίοι εφαρμόσθηκαν για το πογκρόμ κατά των Καθολικών. Χαρακτηριστική περίπτωση εκείνη της υορκέζας Μάργκαρετ Κλιθίροου που έμεινε στην ιστορία ως «Μαργαριτάρι της Υόρκης». Η άτυχη γυναίκα με την κατηγορία της «υπόθαλψης καθολικών ιερέων» καταδικάστηκε σε θάνατο με τη μέθοδο της σύνθλιψης. Άλλωστε οι αιματηρές ιστορίες είναι γνωστές, από την κινηματογραφική μεταφορά της ζωής της Μαρίας Στιούαρτ, της Μαίρης των Σκώτων, που κρατήθηκε στη φυλακή και τελικά εκτελέσθηκε με εντολές της ξαδέλφης της Ελισάβετ Α΄, βασίλισσας της Αγγλίας, κυρίως λόγω του καθολικού θρησκεύματός της. Ο ήρωας των Βρετανών καθολικών, Φωκς, απέκτησε φήμη αλλά και το προσωνύμιο Γκουίντο μαχόμενος με τα ισπανικά στρατεύματα στις Κάτω Χώρες για την επικράτηση του καθολικισμού. Εκεί έγινε αυθεντία στη χρήση των εκρηκτικών ώστε αργότερα να επιχειρήσει και στη χώρα του με άδοξο, όμως, τέλος αφού ειδοποιώντας ανώνυμα και εμμέσως τον Ιρλανδό εκπρόσωπο στο κοινοβούλιο ώστε να μην σκοτωθεί, εμμέσως προδόθηκε η ενέργειά του.

Διάταγμα του βασιλιά της Γαλλίας για την επέκταση της εφαρμογής του Μαύρου Κώδικα στις αποικίες, με ημερομηνία 21 Μαΐου1847, © CHAN. Πηγή.
.. .
Επανερχόμενοι στον Μαύρο Κώδικα, που ισχυροποιούσε τον Καθολικισμό και επισημοποιούσε το δουλεμπόριο στις γαλλικές αποικίες, δεν μπορούμε κατ΄ αρχήν να μην διαπιστώσουμε ότι οι κατά τ΄ άλλα επαναστατημένοι Γάλλοι Δημοκράτες εθελοτυφλούσαν επί 60 ολόκληρα χρόνια μετά την Επανάστασή τους έχοντας σε ισχύ αυτό το αίσχος. Και δεν εξαιρούνται βέβαια και οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας. Ίσως, τελικά, κάτι τέτοια ημίμετρα δημοκρατίας να οδήγησαν στις εξεγέρσεις του 1848 σε ολόκληρη την Ευρώπη με αρχή τη Γαλλία. Άλλωστε όπως είπε και ο Χόμπσμπομ (ή Χομπσμπάουμ) «το σημαντικότερο κληροδότημα της Γαλλικής Επανάστασης στις μάζες ήταν η απόκτηση πολιτικής συνείδησης, η ενθάρρυνση της μόνιμης πολιτικής δραστηριότητας και η πεποίθηση για τον βασικό ρόλο που θα έπαιζαν, αργά ή γρήγορα, στις πολιτικές διεργασίες». Στη συνέχεια παραθέτουμε ορισμένα άρθρα του κώδικα του αίσχους με τα οποία νομιμοποιήθηκε η θηριωδία κατά των άτυχων Αφρικανών που αντιμετωπίζονταν ως ακίνητη περιουσία. Με την ευχή και την ελπίδα ότι τουλάχιστον εμείς οι Έλληνες θα πάψουμε να ανεχόμαστε την υποκρισία. Γιατί υποκρισία είναι να θέλεις εσύ να είσαι ελεύθερος για να καταδυναστεύεις άλλους. Όσο για την υποκρισία των «Χριστιανών» ας την σκεφτούν οι ίδιοι. Δεν είναι δα και πρωτοφανής.

Τον Μάρτιο, λοιπόν, του 1685 ο βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρα, Λουδοβίκος, με τις ευλογίες του Θεού αφού έλαβε υπ΄ όψιν του τις εκθέσεις των αξιωματούχων του στις υπερπόντιες αποικίες (ειδικότερα στην Αϊτή) σύμφωνα με τις οποίες ήταν επιτακτική ανάγκη επιβολής της θρησκευτικής πειθαρχίας στην Ρωμαϊκή Καθολική και Αποστολική πίστη, αλλά και ενίσχυσης της γαλλικής εξουσίας και της δικαιοσύνης, δημοσίευσε Διάταγμα εξήντα άρθρων για τη διευθέτηση θεμάτων που αφορούσαν και την κατάσταση και την ποιότητα των δούλων στις περιοχές αυτές ανεξάρτητα από την απόστασή τους από τη «μητέρα-χώρα».

Στο πρώτο άρθρο διατάσσεται η απομάκρυνση κάθε εβραϊκού στοιχείου από τα νησιά, με ευθύνη των υπηρετούντων αξιωματικών και με το επιχείρημα ότι οι Εβραίοι αποτελούν εχθρούς του Χριστιανισμού. Ακολούθως, με το επόμενο άρθρο, επιβάλλεται η βάπτιση όλων των σκλάβων και των νεοαφιχθέντων εντός οκτώ ημερών από την εγκατάστασή τους. Στο τρίτο άρθρο απαγορεύεται ρητά οποιαδήποτε άλλη θρησκεία πλην του Ρωμαιοκαθολικισμού και υπαγορεύεται ότι κάθε ένας που δεν θα τηρεί τις διατάξεις θα θεωρείται επαναστάτης. Επαναστατική πράξη επίσης θα θεωρείται και οποιαδήποτε συζήτηση ή συγκέντρωση για το ζήτημα αυτό. «Λεπτομέρειες», όπως το θρήσκευμα των προσώπων που εμπορεύονται νέγρους, οι οποίοι επιβάλλεται να είναι επίσης Καθολικοί, η δυνατότητα κατάσχεσης των νέγρων που δεν βαπτίστηκαν από πλευράς του κυβερνήτη αλλά και η επιβολή αυθαίρετων ποινών, ορίζονται στις διατάξεις του τέταρτου άρθρου. Στο πέμπτο άρθρο γίνεται έμμεση, πλην σαφής, αναφορά στους Προτεστάντες ως άτομα που δημιουργούν προβλήματα στην άσκηση της Ρωμαϊκής, Καθολικής και Αποστολικής Πίστης. Ανεξάρτητα αν είναι δούλοι ή ελεύθεροι θα τιμωρούνται παραδειγματικά.

Έχοντας προειδοποιήσει για οποιαδήποτε απόκλιση από τον Καθολικισμό στο έκτο άρθρο ο βασιλιάς, ως πραγματικός Χριστιανός, ορίζει πως απαγορεύεται ρητά η εργασία τις Κυριακές και τις άλλες αργίες της Εκκλησίας τους, επί ένα ολόκληρο εικοσιτετράωρο (μεσάνυχτα-μεσάνυχτα), ακόμη και για τους δούλους, με ποινές κυρίως χρηματικές ή και κατάσχεσης των παραχθέντων προϊόντων (αναφέρεται η ζάχαρη). Και για να γίνει περισσότερο Χριστιανός, ο Λουδοβίκος, διευκρινίζει στο επόμενο άρθρο ότι τις ημέρες αυτές δεν λειτουργεί καμία αγορά ούτε και τα σκλαβοπάζαρα με τις ίδιες ποινές για την παράβαση της ..θρησκευτικής αργίας.

Στο όγδοο άρθρο κηρύσσονται παράνομοι όλοι οι γάμοι που δεν θα τελούνται με τις … ευλογίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και νόθα τα παιδιά μιας τέτοιας ένωσης. Σε δύο χιλιάδες λίβρες ζάχαρης, ορίζεται το πρόστιμο που θα επιβάλλεται σε κάθε ελεύθερο άνδρα που αποκτά παιδιά με σκλάβες χωρίς να εξαιρείται από αυτό το «μαρτύριο» ούτε το αφεντικό. Στο ίδιο άρθρο, ένατο, αναφέρεται όμως ότι στην περίπτωση που ο πατέρας των παιδιών είναι και ο ιδιοκτήτης της σκλάβας και είναι παντρεμένος τότε μπορεί να στείλει μητέρα και παιδιά να δουλέψουν αλλού καθιστώντας τους δια βίου σκλάβους. Ωστόσο αν είναι ανύπαντρος οφείλει να παντρευτεί με Καθολική τελετή και τότε καθίστανται ελεύθεροι μητέρα και παιδιά.
...

O Αλέξανδρος Δουμάς ο πρεσβύτερος (1802-1870), συγγραφέας του «Κόμη Μοντεχρήστου» και των «Τριών Σωματοφυλάκων» συνδεόταν στενά με την Αϊτή. Ο πατέρας του, στρατηγός του Ναπολέοντα, είχε γεννηθεί το 1762 στην Αϊτή από πατέρα Γάλλο μαρκήσιο και μητέρα σκλάβα. Παρά την επιτυχία του, ο Δουμάς υπήρξε θύμα του ρατσισμού σε όλη του τη ζωή. Το ζήτημα της αποικιοκρατίας τον απασχόλησε στα γραπτά του μόνο μία φορά και συγκεκριμένα στο μικρό μυθιστόρημα με τίτλο Georges (1843), που εξελίσσεται στον Άγιο Μαυρίκιο. Η γελοιογραφία έχει την εξής λεζάντα: «Το παιδί της μιγάδας και του λευκού σεφ: Ο Δουμάς καθώς επινοεί την μπουγιαμπέσα του ρομαντισμού». Πηγή.
.
Στο ενδέκατο άρθρο αναφέρεται η απαγόρευση τέλεσης γάμων μεταξύ σκλάβων χωρίς την άδεια του αφεντικού τους ενώ στο επόμενο καθορίζεται σαφώς ότι το παιδί σκλάβων είναι επίσης σκλάβος και ανήκει στο ίδιο αφεντικό. Στην περίπτωση που τα αφεντικά είναι διαφορετικά τότε ανήκει σε εκείνον που κατέχει τη μητέρα. Και ο προσανατολισμός προς τη μητέρα συνεχίζεται και στο δέκατο τρίτο άρθρο, όπου αναφέρεται η περίπτωση γάμου ενός σκλάβου με ελεύθερη γυναίκα. Τότε το παιδί είναι και αυτό ελεύθερο. Στην αντίθετη όμως, περίπτωση δηλαδή πατέρας ελεύθερος και μητέρα σκλάβα, το παιδί είναι σκλάβος.

Οι σκλάβοι απαγορεύεται να φέρουν οποιοδήποτε όπλο με πρόστιμο την κατάσχεσή τους, εξαιρώντας τις περιπτώσεις που υπάρχει έγκριση από το αφεντικό για κυνήγι, αποστολή αλληλογραφίας ή εμπορευμάτων. Απαγορεύεται επιπλέον, στο 16ο άρθρο, η για οποιονδήποτε λόγο κυκλοφορία των σκλάβων χωρίς την άδεια του αφεντικού, μέρα ή νύχτα, ακόμη και σε εκείνες/νους που έχουν παντρευτεί με σκλάβο ή σκλάβα άλλου αφεντικού. Παραβίαση της διάταξης αυτής οδηγεί σε ποινές που ξεκινούν από κάψιμο με καυτό σίδερο και φτάνουν μέχρι θάνατο, κατά την κρίση του αφεντικού. Επίσης οι σκλάβοι, δεν επιτρέπεται να πωλούν ζάχαρη ή ζαχαροκάλαμα, ακόμη και με την άδεια του αφεντικού τους, με ποινή το σημάδεμα για τους ίδιους, δέκα λίρες για το αφεντικό και άλλες τόσες για τον αγοραστή. Η ίδια απαγόρευση ισχύει και για την εμπορία άλλων προϊόντων, από λαχανικά και βότανα μέχρι ζώα και καυσόξυλα, χωρίς την άδεια του αφεντικού, με ποινή την κατάσχεση και πρόστιμο έξι λιρών στον αγοραστή.

Στο εικοστό έβδομο άρθρο φαίνεται ότι οι συντάκτες… προσευχήθηκαν κι έτσι όρισαν ότι το αφεντικό είναι υποχρεωμένο να συντρέξει τον σκλάβο που έχει πρόβλημα υγείας είτε αδυναμία λόγω γήρατος και να πληρώνει μάλιστα τα νοσήλια αυτού στο νοσοκομείο. Στο τριακοστό πρώτο άρθρο γίνεται σαφές ότι ο σκλάβος, ως … σκλάβος δεν έχει το δικαίωμα να παραστεί σε δικαστήριο ως διάδικος είτε σε αστικές είτε σε ποινικές υποθέσεις. Ωστόσο, τηρουμένων πάντα των αρχών του …. περίφημου γαλλικού δικαίου το δικαίωμα αυτό το έχει το αφεντικό του που μπορεί να διεκδικήσει και αποζημίωση ακόμη για …προσβολή της περιουσίας του –δηλαδή του σκλάβου του. Η δικαιοσύνη όμως είναι αμείλικτη στην περίπτωση που ένας σκλάβος χτυπήσει το αφεντικό, τη γυναίκα ή τα παιδιά του. Τότε η ποινή είναι θάνατος, σύμφωνα με όσα ορίζει το 33ο άρθρο του διατάγματος.

Αλίμονο όμως στον δραπέτη σκλάβο που συλληφθεί. Στο άρθρο 38 περιγράφονται λεπτομερώς οι ποινές ανά ημέρα απουσίας. Έτσι σκλάβος που λείπει περισσότερο από ένα μήνα τιμωρείται με κόψιμο των αυτιών και σημάδεμα με πυρωμένο σίδερο του ενός ώμου. Αν δε, επαναλάβει την απόδραση ξανασημαδεύεται, αυτή τη φορά στον άλλο ώμο, και του κόβεται ο τένοντας στο γόνατο. Στην τρίτη σύλληψη κατά την προσπάθεια προς την ελευθερία, η ποινή είναι θάνατος. Ωστόσο οι ποινές των αφεντικών που περιθάλπουν δραπέτες σκλάβους άλλων είναι απλώς τριακόσια κιλά ζάχαρη για κάθε ημέρα φιλοξενίας.

Το τεσσαρακοστό άρθρο που είναι αρκετά ασαφές αναφέρει την περίπτωση που ένας σκλάβος κατηγορηθεί άδικα από το αφεντικό του με συνέπεια να καταδικασθεί σε θάνατο. Τότε η αθωότητά του θα πρέπει να αξιολογείται, πριν την εκτέλεσή του, από δύο πρόσωπα τα οποία ορίζει ο δικαστής. Ορίζεται ακόμη ότι αν αποδειχθούν αβάσιμες οι καταγγελίες του αφεντικού τότε αυτός είναι υποχρεωμένος να πληρώσει τα έξοδα για την επανεξέταση της υπόθεσης με σχετικές φορολογικές ελαφρύνσεις.

Στην περίπτωση επίσης, που τα αφεντικά πιστεύουν ότι οι σκλάβοι αξίζουν ποινής, τότε έχουν δικαίωμα να τους ξυλοκοπήσουν, να τους δέσουν ή να τους μαστιγώσουν. Ωστόσο το άρθρο 42 …. προστατεύει τους σκλάβους από κακοποίηση των γεννητικών οργάνων τους με κίνδυνο.. κατάσχεσής τους όταν το αφεντικό παραβεί τον όρο αυτόν. Μάλιστα στη συνέχεια προειδοποιούνται οι αξιωματικοί να διαφυλάξουν το νόμο τιμωρώντας το αφεντικό ή τον επιστάτη όταν υπό την ιδιοκτησία ή την επίβλεψή τους σκοτώσουν έναν σκλάβο. Αν όμως διαπιστωθεί η αθωότητά τους αφήνονται ελεύθεροι χωρίς να λάβουν χάρη από τον βασιλιά.

Στο 44ο άρθρο επιτέλους …. προσδιορίζεται ο ρόλος των σκλάβων στις αποικίες. Πρόκειται για ακίνητη περιουσία η οποία μπορεί να μην επιδέχεται υποθήκευσης ωστόσο οι σκλάβοι κατανέμονται εξίσου μεταξύ των κληρονόμων του ιδιοκτήτη τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή χρεών ή να πωληθούν. Η δε διαδικασία πώλησης ή μεταβίβασής τους απαλλάσσεται από δασμούς και άλλες φορολογικές επιβαρύνσεις αλλά και από τη νομοθεσία που επιβάλλει την καταβολή των 4/5 της αξίας σε περίπτωση κληρονομιάς.

Ένα άλλο άρθρο που προστατεύει την …. ακίνητη περιουσία είναι το 47ο που αναφέρει ρητά ότι απαγορεύεται η πώληση μεμονωμένων μελών οικογένειας σκλάβων-γονέων ανηλίκων. Μάλιστα, ρητά προσδιορίζει ότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται και σε περιπτώσεις κατασχέσεων, ενώ ο αγοραστής αναλαμβάνοντας το ρίσκο να του φύγει ένας τέτοιος σκλάβος δεν έχει δικαίωμα να απαιτήσει αποζημίωση στην περίπτωση που το .. απόκτημά του επιστρέψει στο πρώτο αφεντικό του. Ιδιοκτήτης σκλάβων που έχει συμπληρώσει το 20 έτος της ηλικία του (και χωρίς έγκριση γονέων το 25ο) έχει το δικαίωμα να τους ελευθερώσει. Αυτό ορίζει το 50ο άρθρο ενώ το επόμενο αναφέρει μια περίπτωση κατά την οποία θεωρούνται οι σκλάβοι ως ελεύθεροι. Και είναι εκείνη που ο σκλάβος έχει ορισθεί ως εκπρόσωπος του αφεντικού ή ως εκτελεστής της διαθήκης του ή ως κηδεμόνας των παιδιών του.

Στα τελευταία άρθρα αναδεικνύεται όλο …. το μεγαλείο της γαλλικής ψυχής καθώς αναγνωρίζεται η δυνατότητα απελευθέρωσης σκλάβου ανεξάρτητα από το αν έχει γεννηθεί στις γαλλικές αποικίες ή όχι. Επίσης οι απελεύθεροι σκλάβοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ελεύθερους θεωρούμενοι ως άξιοι να διαχειριστούν την προσωπική τους ανεξαρτησία και τις περιουσίες τους.

Ναι, αυτό αίσχος συγκάλυπταν επί μισό αιώνα οι Γάλλοι Δημοκράτες, διανοούμενοι και πολιτικοί. Επειδή απλώς εξυπηρετούσε τις επιχειρήσεις τους και ενδυνάμωνε το εθνικό τους γόητρο. Μακριά από εμάς τέτοιο γόητρο…

Πηγές
-The Code Noir (The Black Code), Liberty, Equality, Fraternity: Exploring the French Revolution.
-Code noir, Wikipédia.
-Code Noir, Wikipedia.
-Μαύρος Κώδικας, Βικιπαίδεια.
-Ο Μαύρος Κώδικας, Γεράσιμος Βώκος, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 1996.
-1848, Λίνα Λούβη, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 21 Ιουνίου 1998.
- Guy Fawkes, Wikipedia
- Mary I of Scotland, Wikipedia
- Μήνυμα κατά της ξενοφοβίας: Στο πλευρό των μεταναστών τάσσονται Βαρθολομαίος και Ιερώνυμος, in.gr.
- «Οχι» Ν.Δ. στον νόμο περί ιθαγένειας: Ο κ. Σαμαράς προανήγγειλε πως θα τον καταργήσει όταν αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης, Έλλη Tριανταφύλλου - Γιωργος Tερζής. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12-01-10.
- Ο ΛΑΟΣ στη μάχη των υπογραφών για το Μεταναστευτικό: Κατακλυσμός επιθετικών απόψεων από αυτούς οι οποίοι αντιτίθενται στη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τη χορήγηση ιθαγένειας στους ξένους δεύτερης γενιάς, Νίκος Χασαπόπουλος, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010.
- Οι θέσεις του ΚΚΕ για την κτήση ιθαγένειας από μετανάστες και τη συμμετοχή στις δημοτικές εκλογές, 24/01/10, kke.gr.
- Τρόμος για τους Αμπελόκηπους οι ακροδεξιοί, Γεωργία Δάμα, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010.
- Μήνυμα υπέρ των μεταναστών από τον Πάπα, ΑΝΤ1online, 10/1/2010.