Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

8/9/08

Εουτζένιο ντε Αντράντε

Ο πέτρινος άγγελος

Είχα τα μάτια ανοιχτά αλλά δεν έβλεπα.
Όλο το σώμα ήταν ο καημός
Κάποιου που το έπλαθε και δεν ήξερε
Ότι το είχα αγγίξει με Μάη και φως.

.-.

Η κίνησή του σταματούσε εκεί όπου όλα σταματούν:
Στο κατώφλι των πραγμάτων, για να ξέρει
- Και έμενε κουφός τυφλός και μουγκός
Ώστε όλα να μοιάζουν σοβαρά επάνω του.






Ποίημα από την «Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης»,
εισ.-μτφρ.: Γιάννης Σουλιώτης, εκδόσεις Ροές, 2008
Το λάβαμε από το e-poema






Ο Εουτζένιο ντε Αντράντε υπήρξε ο πλέον γνωστός εν ζωή Πορτογάλος ποιητής και ο πλέον μεταφρασμένος από τη χώρα αυτή. Τα ποιήματά του έχουν μεταφρασθεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες και είχε τιμηθεί με όλα τα βραβεία της πατρίδας του και την ανώτερη διάκριση σε αυτήν (Βραβείο Camões) αλλά και το γαλλικό βραβείο Jean Malrieu (1989) ενώ το 1996 του απονεμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ποίησης.

Το πραγματικό όνομα ήταν Χοσέ Φοντίνχας. Γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1923, στο Povoa de Atalaia, ένα μικρό χωριό κοντά στο Fundao Castelo Branco. Οι γονείς του ήταν πλούσιοι αγρότες και ο ίδιος στα παιδικά του χρόνια ήταν στενά συνδεδεμένος με τη μητέρα του που άλλωστε αποτελούσε φάρο σε ολόκληρη τη ζωή του. Ξεκίνησε το σχολείο στα έξι του χρόνια, στο χωριό του, και ένα χρόνο αργότερα μετακινήθηκε με τη μητέρα του στο Castelo Branco πόλη στην οποία έζησαν μέχρι το 1932.

Τη χρονιά εκείνη εγκαταστάθηκαν στη Λισσαβόνα, όπου κατοικούσε ήδη ο πατέρας του. Συνέχισε το σχολείο και τρία αργότερα (1935) άρχισε να εκδηλώνει ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία, χωμένος ώρες ολόκληρες στη δημόσια βιβλιοθήκη. Εκεί ξεκίνησε να γράφει και τα πρώτα του ποιήματα.

Το 1943 τον βρίσκουμε στην Coimbra να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Την περίοδο αυτή συναναστράφηκε με άλλους ποιητές ενώ το 1947 προσλήφθηκε ως δημόσιος υπάλληλος στο υπουργείο υγείας της χώρας του. Το 1950 κάποιες αλλαγές τον φέρνουν στο Πόρτο. Στην πόλη αυτή παρέμεινε μέχρι το θάνατό του, 13 Ιουνίου 2005, αφιερωμένος στην ποίηση. Το σπίτι αυτό σήμερα ανήκει στο ίδρυμα που φέρει το όνομά του.

Ο ντε Αντράντε συχνά σχετίζεται με τη γενιά του'27 στην Ισπανία και τους ποιητές αυτής Λουίς Θερνούδα, Βιθέντε Αλεϊχάνδρε αλλά ιδιαίτερα τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, του οποίου τα ποιήματα είχε μεταφράσει σε νεαρή ηλικία. Παρόλο που είχε απομακρυνθεί από τη νεανική του προσήλωση στον Ρίλκε, η αγάπη του για την αρχαία ελληνική ποίηση έμεινε ανέπαφη, όπως άλλωστε και η προτίμησή του στους Κινέζους και Ιάπωνες ποιητές και τους Γάλλους συμβολιστές με ιδιαίτερη αδυναμία τον Αρθούρο Ρεμπό. Από τους Αμερικανούς ποιητές θεωρούσε τον Ουόλτ Ουίτμαν κυριολεκτικά ως ήρωα του πνεύματος ενώ φαινόταν στενά συνδεδεμένος με τον ντε λα Κρουζ και τον Βιργίλιο.

Τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε σε ηλικία δεκατριών ετών ενώ στα δεκαέξι του είχε ήδη εκδώσει την πρώτη συλλογή. Η καταξίωσή του στην Πορτογαλία ήρθε μετά την κυκλοφορία της ποιητικής συλλογής με τίτλο «Τα χέρια και τα φρούτα» (1948). Η φήμη του όμως ξεπέρασε τους ωκεανούς και εξαπλώθηκε σε όλες τις ηπείρους με τη συλλογή «Γραμμή της δίψας» που μεταφράσθηκε ακόμη και στην κινεζική.

Με χαρακτηριστική απλότητα, ο Αντράντε προσπαθεί να μεταδώσει εκείνο που ο ίδιος ονόμαζε «ακατέργαστα ή γλυκά του δέρματος πράγματα», εστιάζοντας στον υλικό κόσμο για να υμνήσει την αγάπη. Η φύση, τα τέσσερα στοιχεία της και οι μυρωδιές της κυριαρχούν στην ποίηση του μεγάλου Πορτογάλου ποιητή.

Πηγές
Ίδρυμα Eugénio de Andrade
Eugénio de Andrade (biography)
Portugal - Poetry International Web
Απώλεια για την ποίηση της Πορτογαλίας, Ελευθεροτυπία, 14-06-2005