Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

29/5/09

Κοκκινομάλλης


Ήταν κάποτε ένας κοκκινομάλλης που δεν είχε ούτε
μάτια ούτε αυτιά.
Δεν είχε ούτε μαλλιά και συνεπώς κοκκινομάλλη τον
έλεγαν μόνο υποθετικά.
Δεν μπορούσε να μιλήσει, γιατί δεν είχε στόμα. Ούτε και
μύτη είχε.
Δεν είχε χέρια, ούτε και πόδια. Ούτε κοιλιά είχε, ούτε
πλάτη, ούτε σπονδυλική στήλη, ούτε εντόσθια. Δεν είχε
τίποτε! Άρα δεν μπορούμε να ξέρουμε για ποιόν άνθρωπο
πρόκειται.
Καλύτερα λοιπόν να σταματήσουμε ν' ασχολούμαστε
μαζί του.

.
ΠΡΟΤΑΣΗ: Παρουσίαση του Χαρμς από τον Γ. Μπλάνα στις Αναγνώσεις της Αυγής
.
Дании́л Хармс (Δανιήλ Χαρμς), Γαλάζιο τετράδιο ν.10 από το e-poema
.

23/5/09

Έπαιξαν οι ΤΑΔΕ



Ο καλός φίλος και ιστολόγος Fegia, αυτές μέρες, έχει γράψει για τις αναμνήσεις μας. Τις αναμνήσεις της γενιάς μου, από το ραδιόφωνο της δεκαετίας του ΄60. Με ταξίδεψε κυριολεκτικά στο παρελθόν όταν ακούγαμε τα θεατρικά και τις δραματικές σειρές μέσα από τα ερτζιανά. Με την ευκαιρία αυτής της θεατρικής-ραδιοφωνικής αναδρομής σκέφτηκα και αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας μια πρόσφατη εμπειρία από θεατρική παράσταση.

Είχα την ευκαιρία, και την τύχη, να παρακολουθήσω προ ημερών, σε ένα ταξίδι αστραπή, ένα αντιαισθητικό μιούζικαλ και για την ακρίβεια μια μαύρη κωμωδία με μουσική, χορό και διαδραστικές εκπλήξεις από το θίασο των ΤΑΔΕ που σημαίνει Τεχνικά Αυτόνομοι Δραμάτων Ε(κφ)ραστές. Το θεατρικό έργο «Είμαι Άσχημη» των Ισπανών Σέρτζι Μπελμπέλ και και Ζόρντι Σάντσεζ, εκτυλίχθηκε επί σκηνής από το θίασο ΤΑΔΕ και τον σκηνοθέτη Κώστα Μεταξάκη στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Just for your eyes, στο Αμφιθέατρο του Φοιτητικού Κέντρου του Πανεπιστήμιου Κρήτης στις Βούτες Ηρακλείου.

Ομολογώ ότι η πρώτη μου (θετική) αντίδραση στην πρόσκληση για τη συγκεκριμένη παράσταση ήταν αυτό που με έκανε να περιγράψω και σε εσάς την εμπειρία. Βλέπετε, δεν φημίζομαι για την αγάπη μου προς το θέατρο πράγμα που με κάνει να νιώθω λίγο άβολα μια και αγαπώ τις Τέχνες. Πράγματι, ελάχιστες είναι οι θεατρικές παραστάσεις που βρέθηκα σε εγρήγορση –γιατί αυτό με απωθεί στο θέατρο- όπως οι πιστές αποδόσεις ή οι έξυπνες σύγχρονες προσαρμογές του Αρχαίου Δράματος και ορισμένες με «τέρατα» του θεάτρου σαν τον αείμνηστο Μάνο Κατράκη στο «Ντα». Ίσως αυτό να οφείλεται και στο γεγονός ότι είχα συνηθίσει στο ραδιοφωνικό θέατρο που αναφέρει ο Fegia, όπου οι ηθοποιοί ήταν δυο φορές ηθοποιοί για να μπορέσουν να μεταβιβάσουν όσα και τα σώμα τους.

Αυτό όμως που παρακολούθησα, φίλοι μου, με άφησε κυριολεκτικά άφωνη γιατί το αναμενόμενο αναβαθμίστηκε στις αισθήσεις μου κι έγινε έκπληξη. Ο θίασος αυτός, απ΄ όσα διάβασα στο πρόγραμμα, δημιουργήθηκε το 2004 και έχει μέχρι σήμερα ανεβάσει τέσσερα συνολικά έργα-μαύρες κωμωδίες. Ο στόχος τους είναι να προβληματίσουν και να φέρουν κοντά τους τον θεατή ώστε φεύγοντας να μην ξεχάσει ό,τι είδε. Η σεμνότητά τους δεν άφησε περιθώρια για περισσότερα σχόλια μια και αναφέρουν απλώς ότι «η πορεία τους είναι δύσκολη μα και τόσο ευχάριστη!!!» Ίσως να ικανοποιούνται, όπως οι αληθινοί καλλιτέχνες, δηλαδή μόνο από τη θερμή ανταπόκριση του κοινού.


.
.
Το θεατρικό έργο «Είμαι άσχημη» παρουσιάστηκε σε μετάφραση της Κατερίνας Χριστοδούλου, σκηνοθεσία-σκηνογραφία-φωτισμούς του Κώστα Μεταξάκη, μουσική-ηχοληψία του Άγγελου Αρβανίτη και Κώστα Σταυρακάκη (ηχοληψία) και χορογραφίες Χαράς Καράλη από 14 νέους ανθρώπους που υποδύθηκαν 23 ρόλους. Στο ρόλο της Άσχημης η Κάλια Σταυρακάκη και στου «άλλου» εαυτού της (Άσχημη β΄ μέρους) η Νατάσσα Σακέτου ενώ στο ρόλο του Σάμουελ Γκας ο Αλέξανδρος Ξιφαράς.

Το έργο εξελίσσεται μέχρι ενός σημείου προβάλλοντας τη ζωή μιας άσχημης (μα τόσο άσχημης!) κοπέλας η οποία δεν έχει στον ήλιο μοίρα επειδή ακριβώς είναι αποκρουστική και ενός όμορφου (μα τόσο όμορφου!) ηθοποιού. Τα γεγονότα από τη ζωή τους, τραγικά - κωμικά και ανάποδα, κάνουν τους θεατές να ανεβοκατεβαίνουν συνεχώς. Τη μια στιγμή σπαρταριστά γέλια και αμέσως απόλυτη περίσκεψη. Με τα χειροκροτήματα ενθουσιώδη και στις δύο περιπτώσεις. Στο β΄ μέρος οι δρόμοι της κακάσχημης και του πεντάμορφου διασταυρώνονται και η συνάντησή τους είναι μοιραία.

Το έργο λέγεται ότι έγινε αποδεκτό με ενθουσιασμό στην Ισπανία λόγω του «ελαφρού» του χαρακτήρα του. Ωστόσο έχει βαθιές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις χλευάζοντας το life style που προωθείται μανιωδώς από τα ΜΜΕ στο οποίο -γιατί να το κρύψουμε άλλωστε;- όλοι έχουμε πέσει θύματα, λίγο ή περισσότερο. Οι αιχμές που αφήνονται για τα ΜΜΕ και για την .. πανέξυπνη εξουσία έχουν τόσες δόσεις χιούμορ ώστε σε πείθε να σκεφτείς …. σοβαρά απέναντί τους.

Ο σκηνοθέτης Κώστας Μεταξάκης, με την εξαιρετική διδασκαλία του, το πανέξυπνο σκηνικό και τον φροντισμένο φωτισμό δημιούργησε μια παράσταση που όχι μόνο μπορεί να κρατήσει τον θεατή σε εγρήγορση αλλά να τον κάνει να επιθυμεί κάθε στιγμή να συμμετάσχει στο θεατρικό δρώμενο. Τα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού δράματος είναι ευλαβικά προσαρμοσμένα σε όλη τη διάρκεια της παράστασης με έναν Χορό από μαυροντυμένα, ευέλικτα, αθόρυβα νέα παιδιά να «κυλούν» σώμα και λόγο στο σανίδι λες κι έχουν παίξει εκατοντάδες φορές μπροστά σε κοινό. Κι όμως υπήρχαν ηθοποιοί που εμφανίζονταν για πρώτη φορά, ενώ όλοι ασχολούνται, προφανώς, από μεράκι με το θέατρο και όχι για επαγγελματικούς λόγους. Αξιοσημείωτο είναι δε, ότι δεν ξενίζει καθόλου αυτό το στοιχείο του αρχαίου δράματος σε συνδυασμό με έναν σούπερ σταρ για τον οποίο θα μπορούσαν να ουρλιάξουν… όλες οι μπάμπουσκες του κόσμου.

Ο Κώστας Μεταξάκης φαίνεται να ετοίμασε την ομάδα του έτσι ώστε να αντιδράσουν θετικά σε κάθε τι «στραβό». Έτσι με τον τρόπο αυτό οι θεατές ανέβηκαν στο σανίδι και οι ηθοποιοί στη θέση τους. Χαρακτηριστικό αυτής της απρογραμμάτιστης διάδρασης ήταν η στιγμή που έπρεπε οι ηθοποιοί να εισέλθουν από τις πόρτες των θεατών ώστε να αναπτύξουν τον μονόλογο ή το διάλογο κάτω, μπροστά στα πρώτα καθίσματα. Εκείνη, λοιπόν, τη στιγμή μπήκε ταυτόχρονα με τον ηθοποιό… κι ένας θεατής. Ω τη απόλαυση ήταν αυτή! Ο φωτισμός εστίασε στον θεατή κι εκείνος σε εμάς τους υπόλοιπους ενώ ο ηθοποιός άφησε τη σκηνή να εξελιχθεί. Η αίθουσα ήταν ένας μεγάλος θίασος! Σε κάποια άλλη στιγμή ο τραγικός μονόλογος της όμορφης (μα πόσο όμορφη!!) διακόπηκε από έναν θεατή ο οποίος μη αντέχοντας τόση ομορφιά… της ζήτησε το τηλέφωνό της!! Φυσικά εκείνη σταθερά στη θέση της, με τον ίδιο τόνο φωνής, με αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της του έταξε λέγοντάς του κοφτά: «Μετά»!! Βέβαια αξίζει να παρατηρήσω πως δεν υπήρχε κάποιο στοιχείο που να με κάνει να πιστέψω ότι τα «απρόοπτα» δεν ήταν σκηνοθετημένα. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, τους αξίζουν συγχαρητήρια, ίσως και περισσότερα.

Για τους ηθοποιούς τι να πρωτογράψει κανείς; Κορίτσια και αγόρια νέα, με όλα όσα η φύση τους έδωσε, χωρίς φτιασίδια και ρετουσαρίσματα. Απλοί, κοινοί νέοι, ψηλοί ή κοντοί, λεπτοί ή ευτραφείς, ανοιχτόχρωμοι ή μελαχροινοί, όλοι έβγαζαν πάθος, χαρά, γέλιο και θλίψη. Καθημερινοί άνθρωποι. Ακόμη και στα δυο τρία λεκτικά σφάλματα (;) δεν πτοήθηκαν. Συνέχισαν με τον τρόπο που συνεχίζουμε όλοι. Έτσι απλά…

Η μουσική επένδυση και οι χορογραφίες έδεναν εκπληκτικά όχι μόνο με το είδος αλλά και με το σκηνικό και με το φωτισμό. Όρθιο κρεβάτι.. αλλά ήταν ξάπλα! Εκεί τους οδηγούσε η μουσική και η χορογραφία.

Η παράσταση όπως καταλάβατε με ενθουσίασε για την απλότητά της. Και ξέρετε ότι το να δημιουργήσει κανείς κάτι απλό προϋποθέτει πολλή δουλειά, γνώση και μεράκι. Γιατί στο απλό φαίνονται οι ατέλειες αντίθετα από το σύνθετο. Θα μπορούσα να γράψω χιλιάδες λέξεις για ό,τι συνέβη εκεί. Δεν θα το κάνω με την ελπίδα να φανείτε τυχεροί, τουλάχιστον κάποιοι από εσάς, συμμετέχοντας σε αυτό το θεατρικό. Το μόνο που ίσως θα ήθελα είναι να σας αναφέρω κάτι που επίσης με εντυπωσίασε. Το κοινό αποτελούσαν άνθρωποι διάφορων ηλικιών αλλά κυρίως νέοι. Φοιτητές και εργαζόμενοι.... έτοιμοι για όλα! Πόσο ελπιδοφόρα εικόνα μα την αλήθεια…

Τέλος, ας διαπιστώσω και κάτι που θεώρησα ως «ανισορροπία» στην παράσταση (σε σχέση δηλαδή με τη συνολική αρτιότητά της). Έχει να κάνει με το μακιγιάζ. Εξαιρετική δουλειά, αλλά όχι για άσχημη. Γιατί η αυξημένη τριχοφυΐα διορθώνεται αναίμακτα και οικονομικά. Το μακιγιάζ των «άσχημων» μου θύμισε κάτι από τον Φρανκεστάιν. Ωστόσο έλειπε το στοιχείο της παραμόρφωσης των χαρακτηριστικών, κάτι που θα μπορούσαν να είχαν πετύχει οι άνθρωποι που ασχολήθηκαν, αν κρίνω από αυτό που κατάφεραν με την τριχοφυΐα.


.



.
Εσείς οι Κρητικοί αλλά και όσοι φίλοι επισκεφθείτε το νησί, μην τη χάσετε αυτήν την παράσταση που βάζει τα γυαλιά στους δικούς μας θιάσους οι οποίοι διαθέτουν τόσες ευκολίες και είναι και αμειβόμενοι. Με 5 (!) ευρώ εισιτήριο οι ΤΑΔΕ σας υπόσχονται μια αξέχαστη βραδιά.

Οι ηθοποιοί σε αλφαβητική σειρά: Αβραμάκης Νίκος, Ασκορδαλάκη Αμαλία, Βαφειάδου Σεβαστή, Δανδουλάκη Νίκη, Κρυονερίτη Δάφνη, Λεγάκη Ειρήνη, Νικητέα Ελένη, Ξυραφάς Αλέξανδρος, Πουλορίνη Πωλίνα, Σακέτου Νατάσσα, Σουρλαντζής Γιάννης, Σταυρακάκη Κάλια, Φανταουσάκης Νίκος, Φούμη Μαριέλα.

.


Οι φωτογραφίες είναι από το φινάλε της παράστασης κι απ΄ όσα κατάλαβα το σκυλάκι της παρέας είναι ο Μπόμπο!

.

21/5/09

Του Κώστα


Για την γιορτή σου Κώστα μου, ένα αγαπημένο σου τραγούδι κι ένα ποίημα. Κι επειδή everything is dust in the wind αλλά κι ο ουρανός δεν πρέπει να κρύψει τίποτε φρόντισε να τα πατήσεις όλα κάτω. Κι εμένα αν χρειαστεί. Φτάνει να κοιτάς ψηλά και να μην υπάρχει όριο…

Με την αγάπη μου να υπογράψω γιε μου; Θα ΄ναι λίγο…

Ο Ουρανός

Πρώτα να πιάσω τα χέρια σου
Να ψηλαφίσω το σφυγμό σου
Ύστερα να παμε μαζί στο δάσος
Ν΄ αγκαλιάσουμε τα μεγάλα δέντρα
Που στον κάθε κορμό έχουμε χαράξει
Εδώ και χρόνια τα ιερά ονόματα
Να τα συλλαβίσουμε μαζί
Να τα μετρήσουμε ένα-ένα
Με τα μάτια ψηλά στον ουρανό σαν προσευχή.

Το δικό μας το δάσος δεν το κρύβει ο ουρανός.

Δεν περνούν από δω ξυλοκόποι.

17/5/09

Ομάρ Καγιάμ: Μετρώντας τ΄ άστρα

Μελετώντας αριθμούς
Ο Ομάρ Καγιάμ υπήρξε σπουδαίος μαθηματικός, αστρονόμος, φιλόσοφος και πάνω απ΄ όλα ποιητής ο οποίος αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα ως ένας από τους σημαντικότερους πολυμαθείς του Μεσαίωνα. Γεννήθηκε στην ιρανική πόλη Nishapur στις 18 Μαΐου 1048 από πατέρα για τον οποίο υπάρχει η πληροφορία πως είχε απαρνηθεί το Ζωροαστρισμό ασπαζόμενος τον Ισλαμισμό (Σουνίτες). Με βάση την εκδοχή αυτή ο Καγιάμ ήταν πρώτη γενιά Μουσουλμάνος.

Τα παιδικά χρόνια του τα έζησε στην πόλη Balkh (σημερινό Αφγανιστάν) μελετώντας με σπουδαίους δασκάλους της εποχής. Σε αντίθεση με τους συμμαθητές και φίλους του που στόχευαν σε αξιώματα ο ίδιος επιθυμούσε ησυχαστήρια όπου θα μπορούσαν οι άνθρωποι να μαθαίνουν και να προσεύχονται. Πολύ σύντομα έγινε διάσημος λόγω της ενασχόλησής του με τα μαθηματικά και ειδικότερα με την Άλγεβρα. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Ομάρ Καγιάμ είναι εμπνευστής του πασίγνωστου συμβολισμού (x) προκειμένου για την επίλυση εξισώσεων. Ο ίδιος το αποκαλούσε shiy (χι) που σημαίνει «κάτι» στην αραβική γλώσσα. Αργότερα μεταφράσθηκε στην ισπανική ως xay και από κει κατέλαβε όλο τον πλανήτη ως x. Ο άγνωστος x.

Σοβαρός μελετητής άνοιξε νέους ορίζοντες στα Μαθηματικά γεγονός που αποδεικνύεται από τις διαπιστώσεις του σχετικά με τη δυνατότητα ανάπτυξης ακόμη και μη Ευκλείδειας Γεωμετρίας. Εκείνη την εποχή, ασφαλώς, η άποψη αυτή ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακή. Το ίδιο και οι προτάσεις του για την λύση διωνύμων και τριωνύμων που όπως είναι αναπτυγμένες -στη βάση της φιλοσοφίας των Μαθηματικών- αξίζουν μελέτης, τουλάχιστον από εκείνους που αγαπούν τους αριθμούς.

Όπως οι περισσότεροι Μαθηματικοί της εποχής, ο Καγιάμ ασχολήθηκε με την αστρονομία. Συνεργαζόμενος με άλλους επιστήμονες και έχοντας διαμορφώσει έναν κατάλληλο χώρο παρατήρησης διαπίστωσε ότι η διάρκεια του έτους είναι 365, 24219858156 ημέρες. Κάτι που μερικούς αιώνες αργότερα υιοθετήθηκε από την Ευρώπη με την εφαρμογή του Γρηγοριανού Ημερολογίου, το οποίο ωστόσο χάνει μία ημέρα κάθε 3.300 χρόνια ενώ εκείνο που πρότεινε ο Καγιάμ (με 6 δεκαδικά ψηφία) χάνει μία ημέρα κάθε 5.500 χρόνια.

Στο πλαίσιο της μελέτης του και με δεδομένο τον σεβασμό που του είχαν, διαμόρφωσε το περσικό ημερολόγιο (Jalali) που τέθηκε σε ισχύ στις 15 Μαρτίου 1079 και διατηρήθηκε μέχρι τον 20ο αιώνα. Σήμερα εφαρμόζεται μόνο στο Αφγανιστάν. Το ημερολόγιο αυτό όπως αναφέρθηκε είναι ακριβέστερο του Γρηγοριανού και στηρίζεται στα ινδουιστικά καλεντάρια που δημιουργήθηκαν στη βάση της πραγματικής περιστροφής του ήλιου, με τους μήνες να έχουν από 29 έως 32 ημέρες. Ο ημερολογιακός χάρτης του Καγιάμ είναι περίφημος στον Ισλαμικό κόσμο μέχρι τις μέρες μας. Αναφέρεται επίσης, ότι είχε αντικρούσει την κρατούσα άποψη της εποχής που ήθελε το Σύμπαν να περιστρέφεται γύρω από τη Γη αποδεικνύοντας, μάλιστα, ότι η Γη περιστρέφεται σε άξονα. Οι απόψεις του έγιναν αντικείμενο μελέτης από τους Ευρωπαίους κατά την Αναγέννηση.

Παρόλο που ο Καγιάμ είχε μελετήσει δίπλα σε μουσουλμάνους δεν φαίνεται να τον απασχολούσε η θρησκεία. Αντίθετα,  ασπαζόταν την άποψη: «Απολαύστε το κρασί και τις γυναίκες και μην φοβάστε. Ο θεός έχει συμπόνια». Σχεδόν σίγουρο είναι, επίσης, ότι είχε αντιρρήσεις για την αντίληψη ότι κάθε φαινόμενο είναι αποτέλεσμα θεϊκής παρέμβασης. Ακόμη, δεν πίστευε στη μετά θάνατο ζωή, στη μέρα της κρίσης και σε όσα, κατά κανόνα, υποστηρίζουν οι θρησκείες. Αντ΄ αυτού αγωνίστηκε σε όλη τη ζωή του να αποδείξει επιστημονικά κάθε τι που μας περιβάλλει και μας συμβαίνει. Αυτές οι απόψεις τον έφεραν πολλές φορές αντιμέτωπο με το Ισλάμ. Ωστόσο εκείνος δεν υπέκυψε, προβάλλοντας  και την άποψη περί απαραίτητης γνώσης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Βέβαια εδώ θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι ο Καγιάμ δεν αποδεχόταν τον αριστοτελικό χαρακτηρισμό «φιλόσοφος», για τον εαυτό του μια και υποστήριζε ότι ήθελε απλά να μάθει ποιος είναι.

Ο Ομάρ Καγιάμ, όμως, υπήρξε πάνω απ΄ όλα ποιητής. Ένας μεγάλος ποιητής που ήξερε να κοιτάζει τ' αστέρια με έναν διαφορετικό τρόπο, που ήξερε ότι η αγάπη δεν ήταν θεού έργο αλλά ανθρώπινη. Για τους ανθρώπους έγραψε και για τη φύση. Πάντα με απαράμιλλη λυρικότητα. Ο δημιουργός των περίφημων τετράστιχων «Ρουμπαγιάτ» έγινε γνωστός στην Ευρώπη, ως ποιητής, από τον Άγγλο ποιητή Έντουαρντ Φιτζέραλντ, που τα μετάφρασε και τα δημοσίευσε το 1859. Από τα 600 μικρά ποιήματα μόνο τα 150 έχουν βεβαιωθεί ότι αποτελούν δικό του έργο.

Αυτός ο φιλόσοφος του κόσμου πέθανε το 1123 κατά την αγγλική Wikipedia, ενώ αναφέρονται περισσότερες ημερομηνίες, όλες όμως γύρω από τη συγκεκριμένη. Τάφηκε στην Nishapur όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Το Μαυσωλείο του, αποτελώντας ένα αριστούργημα ιρανικής τέχνης, το επισκέπτονται χιλιάδες άνθρωποι.

Και για το τέλος επιλεγμένα Ρουμπαγιάτ, χαρισμένα εξαιρετικά.

Σα να 'τανε φτιαγμένος για το κέφι σου ο κόσμος ζήσε,
λες και τον χουνε ξομπλιάσει για την αφεντιά σου μόνο.
Μα μην το λησμονάς πώς δεν εισ' άλλο από μια χούφτα χιόνι
στην αμμουδιά στρωμένο μια δύο μέρες, που θα λιώσει.

.
Σύννεφο τις κακοκεφιάς να μην αφήνεις να σε σκιάζει
κι ας μη χαθούν οι μέρες σου σ' αναίτιας λύπης την ομίχλη.
Μην απαρνιέσαι το λιβάδι, το φιλί, το ερωτικό τραγούδι
μέχρι με τον πηλό να ζυμωθεί, μια μέρα, ο πηλός σου.
.Έσφιξ' αχόρταγα τα χείλια μου ρωτώντας το ποτήρι
μη θα μπορούσα τάχα να γυρέψω τ' άγουρά μου χρόνια.
Και κείνο μουρμουρίζει σφίγγοντας τα χείλια στα δικά μου:
«Πιες άλλη μια γουλιά. Δέν έχει γυρισμό αυτός ο δρόμος».

.Αυτός ο θόλος, π' όλοι ζούμε κάτωθέ του ζαλισμένοι,
είναι του Αλλάχ το μαγικό το θέατρο σκιών, ας πούμε.
Λυχνάρι του ο ήλιος και πλατύ λευκό πανί του ο κόσμος
κι αμέτρητες φιγούρες πίσω του σκοτεινές, που παραδέρνουν.

. Τη μέρα την αυριανή, φωνή καμιά δε σου την τάζει.
Γι' αυτό φεγγάρι μου θνητό με την ψυχή σου γλέντα,
αδειάζοντας στη φωτοφεγγαριά.
Μπορεί ένα μεσονύχτι
να ψάχνει το φεγγάρι να μας βρει και να 'μαστε φευγάτοι.
.
Πηγές
Omar Khayyám, web
Omar Khayyám, Wikipedia
Ρουμπαγιάτ, μετφ. Αργύρης Ευστρατιάδης, Αθήνα: εκδ. Ηριδανός.

14/5/09

Γιατί η γάτα τρώει το ποντίκι

Πηγή

Ένα παραμύθι από τη Νιγηρία
..
Τα παλιά χρόνια ο Άνσα βασίλευε στην Καλαμπάρ επί 50 ολόκληρα χρόνια. Σαν βασιλιάς που ήταν είχε και βοηθητικό προσωπικό. Οικονόμος του υπήρξε μια γάτα πολλή πιστή ενώ το παιδί για όλες τις δουλειές ήταν ένας ποντικός. Ο βασιλιάς ήταν πολύ αυταρχικός και σκληρός άνθρωπος αλλά αυτό δεν τον εμπόδιζε καθόλου να λατρεύει και εμπιστεύεται την οικονόμο του που την είχε πολλά-πολλά χρόνια υπεύθυνη στην αποθήκη.

Ο ποντικός από την άλλη μεριά, ήταν πολύ φτωχός και ο φουκαράς όταν αγάπησε ένα από τα κορίτσια του υπηρετικού προσωπικού ντρεπόταν να την πλησιάσει έτσι απένταρος. Έτσι είδε κι αποείδε και σκέφτηκε να βάλει χέρι στην αποθήκη του βασιλιά. Μια νύχτα λοιπόν, αποφάσισε να ανοίξει μια τρύπα στη σκεπή της αποθήκης. Δεν δυσκολεύτηκε και πολύ. Μια τόση δα τρυπούλα άνοιξε. Ήταν βλέπετε τόσο μικροκαμωμένος και δεν του πήρε ώρα. Γρήγορα γρήγορα άρπαξε καλαμπόκι και αχλάδια, τα φορτώθηκε, και πήγε στην αγαπημένη του.

Στο τέλος του μήνα, όταν η γάτα έκανε απογραφή στα καλούδια της βασιλικής αποθήκης διαπίστωσε ότι λείπουν πράγματα! Και τι πράγματα! Καλαμπόκι και αχλάδια! Ο βασιλιάς θύμωσε πολύ και ζήτησε από την γάτα να ερευνήσει την υπόθεση. Η οικονόμος όμως δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς και πότε έκαναν φτερά τα τρόφιμα. Μέχρι που μια μέρα μια από τις φίλες της την πληροφόρησε ότι ο ποντικός έκλεψε καλαμπόκι και το πήγε δώρο σε ένα κορίτσι.

Όταν η γάτα ενημέρωσε τον Άνσα εκείνος κάλεσε την αγαπημένη του ποντικού μπροστά του, πριν από αυτόν, και τη μαστίγωσε. Ο ποντικός παραδόθηκε στη γάτα για να τιμωρηθεί ενώ το ζευγάρι διώχθηκε δια παντός από το παλάτι. Η γάτα όμως είχε θυμώσει τόσο πολύ που σκότωσε τον ποντικό και τον έφαγε για να μην υπάρχει ούτε το πτώμα του. Από τότε λοιπόν, κάθε φορά που μια γάτα συναντά ένα ποντίκι το σκοτώνει και το τρώει. [Πηγή]

Ηθικό Δίδαγμα: Ποτέ μην ανοίγεις μια τρύπα μόνος σου για να κλείσεις προσωρινά μια άλλη τρύπα. Δεν θα προλάβεις να το χαρείς.

Επιθύμιο: Εκλογές πλησιάζουν και θα ξαναπλησιάζουν όπως φαίνεται σε λίγους μήνες. Ας μην τους αφήσουμε, ξανά, μόλις μας βλέπουν να μας καταβροχθίζουν. Ας μην κοιτάξουμε μόνο το σπιτικό μας.

Σημείωση: Το επιμύθιο δεν μας φτάνει. Το επιθύμιο όμως περιέχει όραμα. Ακόμη.
.

12/5/09

Νίκος Γκάτσος

Με τον Μάνο Χατζιδάκι.


Στη μνήμη του Νίκου Γκάτσου που έφυγε στις 12 Μαΐου 1992. Απόσπασμα από την Αμοργό.


.....Τι να μου κάμει η σταλαγματιά που λάμπει στο μέτωπο σου;
Το ξέρω πάνω στα χείλια σου έγραψε ο κεραυνός τ' όνομά του
Το ξέρω μέσα στα μάτια σου έχτισε ένας αητός τη φωλιά του
Μα εδώ στην όχτη την υγρή μόνο ένας δρόμος υπάρχει
Μόνο ένας δρόμος απατηλός και πρέπει να τον περάσεις
Πρέπει στο αίμα να βουτηχτείς πριν ο καιρός σε προφτάσει
Και να διαβείς αντίπερα να ξαναβρείς τους συντρόφους σου
Άνθη πουλιά ελάφια
Να βρεις μιαν άλλη θάλασσα μιαν άλλη απαλοσύνη
Να πιάσεις από τα λουριά του Αχιλλέα τ' άλογα
Αντί να κάθεσαι βουβή τον ποταμό να μαλώνεις
Τον ποταμό να λιθοβολείς όπως η μάνα του Κίτσου.
Γιατί κι εσύ θα' χεις χαθεί κι η ομορφιά σου θα' χει γεράσει.
Μέσα στους κλώνους μιας λυγαριάς βλέπω το παιδικό σου πουκάμισο να στεγνώνει
Πάρ' το σημαία της ζωής να σαβανώσεις τον θάνατο
Κι ας μη λυγίσει η καρδιά σου
Κι ας μην κυλήσει το δάκρυ σου πάνω στην αδυσώπητη τούτη γη
Όπως εκύλησε μια φορά στην παγωμένη ερημιά το δάκρυ του πιγκουίνου
Δεν ωφελεί το παράπονο
Ίδια παντού θα' ναι η ζωή με το σουραύλι των φιδιών στη χώρα των φαντασμάτων
Με το τραγούδι των ληστών στα δάση των αρωμάτων
Με το μαχαίρι ενός καημού στα μάγουλα της ελπίδας
Με το μαράζι μιας άνοιξης στα φυλλοκάρδια του γκιώνη
Φτάνει ένα αλέτρι να βρεθεί κι ένα δρεπάνι κοφτερό σ' ένα χαρούμενο χέρι
Φτάνει ν' ανθίσει μόνο
Λίγο σιτάρι για τις γιορτές λίγο κρασί για τη θύμηση λίγο νερό για τη σκόνη.....

... Πόσο πολύ σε αγάπησα εγώ μονάχα το ξέρω
Εγώ που κάποτε σ' άγγιξα με τα μάτια της πούλιας
Και με τη χαίτη του φεγγαριού σ' αγκάλιασα και χορέψαμε μες στους
καλοκαιριάτικους κάμπους
Πάνω στη θερισμένη καλαμιά και φάγαμε μαζί το κομμένο τριφύλλι
Μαύρη μεγάλη θάλασσα με τόσα βότσαλα τριγύρω στο λαιμό
τόσα χρωματιστά πετράδια στα μαλλιά σου.....


Για τον Νίκο Γκάτσο από το Πανεπιστήμιο Πατρών
Μελοποιημένοι στίχοι από το
stixoi.info
.

7/5/09

Εκείνοι κι Εκείνη

Πωλ Γκωγκέν. Ο βαν Γκογκ ζωγραφίζοντας ηλιοτρόπια. 1888. Μουσείο Βίνσεντ βαν Γκογκ, Άμστερνταμ, Ολλανδία. Πίνακας της επίμαχης περιόδου κατά την οποία συγκατοίκησαν οι δύο ζωγράφοι στην Αρλ. Αναφέρεται μάλιστα ότι η ένταση μεταξύ τους κλιμακώθηκε καθώς ο Γκωγκέν δεν δίσταζε να δηλώνει συνεχώς πως ο βαν Γκογκ του όφειλε τα πάντα και μεταξύ άλλων και την τονική γκάμα του κίτρινου των ηλιοτροπίων του.

Τις προηγούμενες μέρες οι Γεφυρισμοί τίμησαν, κατά το δυνατόν βέβαια, τον Γιάννη Ρίτσο με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την πρωτομαγιάτικη γέννησή του παρουσιάζοντας και ποιήματα από τις «Παρενθέσεις» που συνοδεύτηκαν από πίνακες του Πωλ Γκωγκέν. Οι λόγοι της επιλογής αυτής αναφέρονται στο σχετικό αφιέρωμα.[1]

Εκείνο που δεν αναφέρεται εκεί είναι ότι η γνωριμία μου με τον ζωγράφο προήλθε από τον Βίνσεντ βαν Γκογκ, η αγάπη για τα έργα του οποίου είναι διάχυτη στο ιστολόγιο. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι δύο καλλιτέχνες συνδέθηκαν ιδιαίτερα, δουλεύοντας μαζί και συγκατοικώντας για ένα μικρό διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1888, όταν ο Βίνσεντ βαν Γκογκ είχε εγκατασταθεί στην Αρλ με το όνειρο να δημιουργήσει ένα χώρο εικαστικής έκφρασης στο γνωστό «κίτρινο σπίτι».

Επίσης κάτι που δεν αναφέρεται στο αφιέρωμα είναι ότι οι πίνακες του Γκωγκέν επιλέχθηκαν για έναν ακόμη λόγο: επειδή ο ζωγράφος πέθανε τις πρώτες μέρες του Μάη. Ο Πωλ Γκωγκέν ένα χρόνο μετά το θάνατο του Βίνσεντ βαν Γκογκ (1890) αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Γαλλία αναζητώντας αβίαστους από τον «πολιτισμό», τόπους και ανθρώπους. Ζώντας δύο χρόνια στην Ταϊτή δημιούργησε πλήθος έργων έχοντας ως πηγή έμπνευσης τον πολιτισμό των Μαόρι. Από εκεί αναχώρησε «κατά δύο χρόνια γηραιότερος, νεότερος κατά είκοσι, ακόμη πιο βάρβαρος από όσο ήμουν όταν έφτασα κι εντούτοις πιο μορφωμένος», όπως έγραψε αργότερα. Σύντομα όμως επέστρεψε (1895) ζώντας με την ιθαγενή Τεχούρα και ακολούθως εγκαταστάθηκε στα νησιά του αρχιπελάγους Μαρκησία όπου πέθανε στις 8 Μαΐου 1903 σε ηλικία 55 ετών.[2]

Στο αφιέρωμά μας στον Βίνσεντ βαν Γκογκ περιγράφεται το περιστατικό που σημάδεψε τη σχέση των δύο ζωγράφων και που δεν είναι άλλο από τον ακρωτηριασμό του αυτιού του βαν Γκογκ, τα Χριστούγεννα του 1888 στο «κίτρινο σπίτι». Μέχρι τις μέρες αυτές η πράξη χαρακτηριζόταν ως αυτοτραυματισμός του ζωγράφου που οφειλόταν σε ψυχωτικό επεισόδιο με πιθανή αφορμή τις εντάσεις της συγκατοίκησης. Το δε μέλος του (αυτί) αναφερόταν ότι το ταχυδρόμησε ο ίδιος σε μια κοινή τους φίλη, την Ραχήλ.[3]

Ωστόσο τις μέρες αυτές δύο Γερμανοί ακαδημαϊκοί οι Hans Kaufmann και Rita Wildegans, μελετώντας επί μια δεκαετία την αλληλογραφία των δύο ζωγράφων διαπίστωσαν ότι η εκδοχή του αυτοτραυματισμού δεν θεμελιώνεται, αντίθετα από τη μεταξύ τους σύγκρουση έξω από ένα πορνείο οπότε ο Γκωγκέν, δεινός ξιφομάχος, έκοψε το αυτί του βαν Γκογκ. Οι ερευνητές στο βιβλίο τους με τίτλο «Στο αυτί του βαν Γκογκ: Πωλ Γκωγκέν και το Σύμφωνο της Σιωπής» αναφέρουν μάλιστα, ότι ο τελικός αποδέκτης του αυτιού ήταν η πόρνη Ραχήλ η οποία όμως, παρέλαβε το μέλος από τον ίδιο τον κάτοχό του τυλιγμένο, προφανώς, σε ύφασμα. Η άποψή τους για την πράξη του Γκωγκέν ενισχύεται και από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μαρτυρίες για τον αυτοτραυματισμό ενώ τα στοιχεία που υποστήριξαν αυτήν την εκδοχή, περισσότερο από έναν αιώνα, είναι αντιφατικά. Ακολούθως, σύμφωνα πάντα με τους Kaufmann και Wildegans, οι δύο φίλοι συμφώνησαν να αποκρύψουν την αλήθεια ώστε να προστατευθεί ο Γκωγκέν. [4]

Ασφαλώς για τους περισσότερους ανθρώπους θα περιμέναμε η αποκάλυψη αυτή να περάσει ως ήσσονος σημασίας. Κι όμως όχι μόνο έκανε το γύρο του κόσμου αλλά συζητήθηκε ευρέως και στο διαδίκτυο. Πράγμα που επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι καλλιτέχνες αυτοί σημάδεψαν τη στροφή της ζωγραφικής κατά τον 20ο αιώνα. Εξάλλου τα έργα της περιόδου αυτής, και ιδιαίτερα εκείνα του βαν Γκογκ, αποτελούν δείγμα της εικαστικής του κορύφωσης.

Εκείνο όμως που κανείς δεν επεσήμανε είναι ότι εκτός από τον ακρωτηριασμό, που πράγματι είχε λάβει χώρα, υπάρχει και μια άλλη πληροφορία που δεν αμφισβητήθηκε από τους ερευνητές. Ο τελικός αποδέκτης του αυτιού ήταν μία γυναίκα. Η ίδια γυναίκα. Η ανώνυμη Ραχήλ._
.
Βίνσεντ βαν Γκογκ. Αίθουσα χορού στην Αρλ. 1888. Μουσείο Ορσέ, Παρίσι.
.
Παρατήρηση: Για μια ακόμη φορά με εκπλήσσει η ταχύτητα της πληροφορίας στο διαδίκτυο. Πράγματι, εάν διαβάσετε τη βιογραφία του Γκωγκέν στην Wikipedia θα διαπιστώσετε ότι η εκδοχή των Hans Kaufmann και Rita Wildegans έχει συμπεριληφθεί ήδη![5]

Αναφορές
[1] Γιάννης Ρίτσος: Μεταθανάτια πρωτοπορία, Γεφυρισμοί
[2] Paul Gauguin, Biography, Olga’s Gallery
[3] Vincent van Gogh, Γεφυρισμοί
[4] Gauguin 'cut off Van Gogh's ear', BBC News
[5] Paul Gauguin, Wikipedia
..