Επιτρέψτε μας να θεωρούμε ισοδύναμες ρατσιστικές εκδηλώσεις τη διαδήλωση και τη δήλωση κατά της ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία, αλλά και ότι ένα Έθνος έχει φθάσει στο ναδίρ του όταν σε καιρό ειρήνης αισθάνεται πως κινδυνεύει η ταυτότητά του από τη συμβίωση με αλλοεθνείς εντός των ορίων της επικράτειάς του. Επιτρέψτε μας, επίσης, να πιστεύουμε ότι οι λόγοι για τους οποίους ένα Έθνος που έχει υποστεί τα χίλια μύρια, δημιουργώντας επανειλημμένως καραβάνια προσφύγων, όταν απορρίπτει την ένταξη μεταναστών σημαίνει ότι η διαφθορά τείνει να γίνει αναπόσπαστο-γενετικό χαρακτηριστικό του, καθώς ο μόνος λόγος που μπορεί να δικαιολογήσει τέτοιες συμπεριφορές είναι το ατομικό συμφέρον. Ή με άλλες λέξεις: είναι χρήσιμοι οι μετανάστες όταν φοροδιαφεύγουμε έχοντάς τους ανασφάλιστους ή και προσφέροντάς τους στέγη σε απίστευτα υψηλές τιμές χωρίς απόδειξη επειδή μόνο έτσι, απάτριδες, μπορούμε να τους απειλούμε με απέλαση σε κάθε περίπτωση που κινδυνεύσουμε να καταγγελθούμε για τις παραπάνω παρανομίες.
Με τις παραπάνω αφορμές σκεφθήκαμε να αναφερθούμε σε κάτι σχετικό από την ιστορία που αναδεικνύει την υποκρισία των δημοκρατικά σκεπτόμενων, και επαναστατημένων μάλιστα, Γάλλων των προηγούμενων αιώνων. Ίσως η αναδρομή αυτή να αποτελέσει μια παρηγοριά για την αναλγησία των συμπατριωτών μας αλλά κυρίως μια ελπίδα ότι μπορεί κάτι να βράζει στο κλειστό καζάνι της ελληνικής κοινωνίας, όπως τότε μεταξύ των δύο επαναστάσεων στη Γαλλία.
Ο Μαύρος Κώδικας συντάχθηκε στην αρχική του μορφή στα 1685 επί βασιλείας Λουδοβίκου 14ου στη Γαλλία, με βάση μια ιδέα του Κολμπέρ, ενώ τον βρίσκουμε αργότερα να εφαρμόζεται και στις ΗΠΑ. Αν και με επόμενα διατάγματα τροποποιήθηκαν κάποιες διατάξεις του εξακολουθούσε να ισχύει τυπικά και μετά τη γαλλική επανάσταση προστατεύοντας, ουσιαστικά, τη δουλεία για να καταργηθεί στις 4 Φεβρουαρίου 1848. Σύμφωνα με αυτόν κατ΄ αρχήν οι Εβραίοι υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν όλες τις γαλλικές αποικίες, καθώς είχαν ισχυροποιήσει τη θέση τους στις ολλανδικές αποικίες της Καραϊβικής και οι Γάλλοι δεν επιθυμούσαν παρόμοιο ρόλο εντός των ορίων των δικών τους. Επίσης ο Κώδικας απαγόρευε κάθε άλλη θρησκεία εκτός από τον καθολικισμό, μη εξαιρούμενων και των Προτεσταντών. Ωστόσο ακόμα και οι ελεύθεροι νέγροι έχαναν πολλά από τα δικαιώματά τους ενώ ταυτόχρονα επισημοποιούσε τα σκλαβοπάζαρα στις γαλλικές αποικίες. Εξάλλου σε αυτές κυριαρχούσε η νέγρικη φυλή και σημειώνονταν πολλές εξεγέρσεις δημιουργώντας «πονοκέφαλο» στους Γάλλους βασιλείς.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι την εποχή που δημιουργήθηκε ο Μαύρος Κώδικας η θρησκευτική αντιπαράθεση στην Ευρώπη δεν είχε καταλαγιάσει ακόμη. Ισπανοί και Γάλλοι προασπίζονταν τον Πάπα ενώ οι Άγγλοι και οι κάτοικοι των Κάτω Χωρών εναντιώνονταν. Ειδικότερα όμως οι Γάλλοι επιθυμούσαν διακαώς να ισχυροποιήσουν το θρόνο τους επειδή ακριβώς είχαν βρεθεί αντιμέτωποι σε υπερπόντιες αποικίες όχι μόνο με ένα άλλο έθνος αλλά και με ένα έθνος που στη συντριπτική πλειοψηφία τους ήταν προτεστάντες (Ολλανδοί). Το αποτέλεσμα ήταν να ασκηθούν τρομοκρατικές μέθοδοι και από τις δύο πλευρές. Οι μεν Καθολικοί επιχειρούσαν να επιβάλουν τις ιεροεξεταστικές μεθόδους, οι δε Προτεστάντες εξαπέλυαν πογκρόμ κατά των Καθολικών με αποκορύφωμα εκείνο στην Αγγλία στις αρχές του 17ου αιώνα.
Γκάι Φωκς, Πηγή
.
Παρενθετικά αναφέρουμε ότι τις ημέρες αυτές τιμάται και η μνήμη ενός ήρωα των Καθολικών του Ηνωμένου Βασιλείου. Πράγματι, στις 31 Ιανουαρίου 1606 απαγχονίσθηκε ο Γκάι Φωκς κατηγορούμενος για συμμετοχή στην απόπειρα δολοφονίας κατά του βασιλιά της Αγγλίας Τζέιμς Α' και πολλών αριστοκρατών του «ένδοξου νησιού». Ο Φωκς υπήρξε μέλος της ομάδας Καθολικών «Συνομωσία του Μπαρουτιού» οι οποίοι συνελήφθησαν ενώ είχαν μεταφέρει τεράστιες ποσότητες πυρίτιδας στα υπόγεια του Κοινοβουλίου με σκοπό την ανατίναξή του. Οι λόγοι ήταν θρησκευτικοί καθώς από το 1586 στο αγγλικό κοινοβούλιο ψηφίστηκαν μια σειρά νόμοι οι οποίοι εφαρμόσθηκαν για το πογκρόμ κατά των Καθολικών. Χαρακτηριστική περίπτωση εκείνη της υορκέζας Μάργκαρετ Κλιθίροου που έμεινε στην ιστορία ως «Μαργαριτάρι της Υόρκης». Η άτυχη γυναίκα με την κατηγορία της «υπόθαλψης καθολικών ιερέων» καταδικάστηκε σε θάνατο με τη μέθοδο της σύνθλιψης. Άλλωστε οι αιματηρές ιστορίες είναι γνωστές, από την κινηματογραφική μεταφορά της ζωής της Μαρίας Στιούαρτ, της Μαίρης των Σκώτων, που κρατήθηκε στη φυλακή και τελικά εκτελέσθηκε με εντολές της ξαδέλφης της Ελισάβετ Α΄, βασίλισσας της Αγγλίας, κυρίως λόγω του καθολικού θρησκεύματός της. Ο ήρωας των Βρετανών καθολικών, Φωκς, απέκτησε φήμη αλλά και το προσωνύμιο Γκουίντο μαχόμενος με τα ισπανικά στρατεύματα στις Κάτω Χώρες για την επικράτηση του καθολικισμού. Εκεί έγινε αυθεντία στη χρήση των εκρηκτικών ώστε αργότερα να επιχειρήσει και στη χώρα του με άδοξο, όμως, τέλος αφού ειδοποιώντας ανώνυμα και εμμέσως τον Ιρλανδό εκπρόσωπο στο κοινοβούλιο ώστε να μην σκοτωθεί, εμμέσως προδόθηκε η ενέργειά του.
Επανερχόμενοι στον Μαύρο Κώδικα, που ισχυροποιούσε τον Καθολικισμό και επισημοποιούσε το δουλεμπόριο στις γαλλικές αποικίες, δεν μπορούμε κατ΄ αρχήν να μην διαπιστώσουμε ότι οι κατά τ΄ άλλα επαναστατημένοι Γάλλοι Δημοκράτες εθελοτυφλούσαν επί 60 ολόκληρα χρόνια μετά την Επανάστασή τους έχοντας σε ισχύ αυτό το αίσχος. Και δεν εξαιρούνται βέβαια και οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας. Ίσως, τελικά, κάτι τέτοια ημίμετρα δημοκρατίας να οδήγησαν στις εξεγέρσεις του 1848 σε ολόκληρη την Ευρώπη με αρχή τη Γαλλία. Άλλωστε όπως είπε και ο Χόμπσμπομ (ή Χομπσμπάουμ) «το σημαντικότερο κληροδότημα της Γαλλικής Επανάστασης στις μάζες ήταν η απόκτηση πολιτικής συνείδησης, η ενθάρρυνση της μόνιμης πολιτικής δραστηριότητας και η πεποίθηση για τον βασικό ρόλο που θα έπαιζαν, αργά ή γρήγορα, στις πολιτικές διεργασίες». Στη συνέχεια παραθέτουμε ορισμένα άρθρα του κώδικα του αίσχους με τα οποία νομιμοποιήθηκε η θηριωδία κατά των άτυχων Αφρικανών που αντιμετωπίζονταν ως ακίνητη περιουσία. Με την ευχή και την ελπίδα ότι τουλάχιστον εμείς οι Έλληνες θα πάψουμε να ανεχόμαστε την υποκρισία. Γιατί υποκρισία είναι να θέλεις εσύ να είσαι ελεύθερος για να καταδυναστεύεις άλλους. Όσο για την υποκρισία των «Χριστιανών» ας την σκεφτούν οι ίδιοι. Δεν είναι δα και πρωτοφανής.
Τον Μάρτιο, λοιπόν, του 1685 ο βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρα, Λουδοβίκος, με τις ευλογίες του Θεού αφού έλαβε υπ΄ όψιν του τις εκθέσεις των αξιωματούχων του στις υπερπόντιες αποικίες (ειδικότερα στην Αϊτή) σύμφωνα με τις οποίες ήταν επιτακτική ανάγκη επιβολής της θρησκευτικής πειθαρχίας στην Ρωμαϊκή Καθολική και Αποστολική πίστη, αλλά και ενίσχυσης της γαλλικής εξουσίας και της δικαιοσύνης, δημοσίευσε Διάταγμα εξήντα άρθρων για τη διευθέτηση θεμάτων που αφορούσαν και την κατάσταση και την ποιότητα των δούλων στις περιοχές αυτές ανεξάρτητα από την απόστασή τους από τη «μητέρα-χώρα».
Στο πρώτο άρθρο διατάσσεται η απομάκρυνση κάθε εβραϊκού στοιχείου από τα νησιά, με ευθύνη των υπηρετούντων αξιωματικών και με το επιχείρημα ότι οι Εβραίοι αποτελούν εχθρούς του Χριστιανισμού. Ακολούθως, με το επόμενο άρθρο, επιβάλλεται η βάπτιση όλων των σκλάβων και των νεοαφιχθέντων εντός οκτώ ημερών από την εγκατάστασή τους. Στο τρίτο άρθρο απαγορεύεται ρητά οποιαδήποτε άλλη θρησκεία πλην του Ρωμαιοκαθολικισμού και υπαγορεύεται ότι κάθε ένας που δεν θα τηρεί τις διατάξεις θα θεωρείται επαναστάτης. Επαναστατική πράξη επίσης θα θεωρείται και οποιαδήποτε συζήτηση ή συγκέντρωση για το ζήτημα αυτό. «Λεπτομέρειες», όπως το θρήσκευμα των προσώπων που εμπορεύονται νέγρους, οι οποίοι επιβάλλεται να είναι επίσης Καθολικοί, η δυνατότητα κατάσχεσης των νέγρων που δεν βαπτίστηκαν από πλευράς του κυβερνήτη αλλά και η επιβολή αυθαίρετων ποινών, ορίζονται στις διατάξεις του τέταρτου άρθρου. Στο πέμπτο άρθρο γίνεται έμμεση, πλην σαφής, αναφορά στους Προτεστάντες ως άτομα που δημιουργούν προβλήματα στην άσκηση της Ρωμαϊκής, Καθολικής και Αποστολικής Πίστης. Ανεξάρτητα αν είναι δούλοι ή ελεύθεροι θα τιμωρούνται παραδειγματικά.
Έχοντας προειδοποιήσει για οποιαδήποτε απόκλιση από τον Καθολικισμό στο έκτο άρθρο ο βασιλιάς, ως πραγματικός Χριστιανός, ορίζει πως απαγορεύεται ρητά η εργασία τις Κυριακές και τις άλλες αργίες της Εκκλησίας τους, επί ένα ολόκληρο εικοσιτετράωρο (μεσάνυχτα-μεσάνυχτα), ακόμη και για τους δούλους, με ποινές κυρίως χρηματικές ή και κατάσχεσης των παραχθέντων προϊόντων (αναφέρεται η ζάχαρη). Και για να γίνει περισσότερο Χριστιανός, ο Λουδοβίκος, διευκρινίζει στο επόμενο άρθρο ότι τις ημέρες αυτές δεν λειτουργεί καμία αγορά ούτε και τα σκλαβοπάζαρα με τις ίδιες ποινές για την παράβαση της ..θρησκευτικής αργίας.
Στο όγδοο άρθρο κηρύσσονται παράνομοι όλοι οι γάμοι που δεν θα τελούνται με τις … ευλογίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και νόθα τα παιδιά μιας τέτοιας ένωσης. Σε δύο χιλιάδες λίβρες ζάχαρης, ορίζεται το πρόστιμο που θα επιβάλλεται σε κάθε ελεύθερο άνδρα που αποκτά παιδιά με σκλάβες χωρίς να εξαιρείται από αυτό το «μαρτύριο» ούτε το αφεντικό. Στο ίδιο άρθρο, ένατο, αναφέρεται όμως ότι στην περίπτωση που ο πατέρας των παιδιών είναι και ο ιδιοκτήτης της σκλάβας και είναι παντρεμένος τότε μπορεί να στείλει μητέρα και παιδιά να δουλέψουν αλλού καθιστώντας τους δια βίου σκλάβους. Ωστόσο αν είναι ανύπαντρος οφείλει να παντρευτεί με Καθολική τελετή και τότε καθίστανται ελεύθεροι μητέρα και παιδιά.
O Αλέξανδρος Δουμάς ο πρεσβύτερος (1802-1870), συγγραφέας του «Κόμη Μοντεχρήστου» και των «Τριών Σωματοφυλάκων» συνδεόταν στενά με την Αϊτή. Ο πατέρας του, στρατηγός του Ναπολέοντα, είχε γεννηθεί το 1762 στην Αϊτή από πατέρα Γάλλο μαρκήσιο και μητέρα σκλάβα. Παρά την επιτυχία του, ο Δουμάς υπήρξε θύμα του ρατσισμού σε όλη του τη ζωή. Το ζήτημα της αποικιοκρατίας τον απασχόλησε στα γραπτά του μόνο μία φορά και συγκεκριμένα στο μικρό μυθιστόρημα με τίτλο Georges (1843), που εξελίσσεται στον Άγιο Μαυρίκιο. Η γελοιογραφία έχει την εξής λεζάντα: «Το παιδί της μιγάδας και του λευκού σεφ: Ο Δουμάς καθώς επινοεί την μπουγιαμπέσα του ρομαντισμού». Πηγή.
.
Στο ενδέκατο άρθρο αναφέρεται η απαγόρευση τέλεσης γάμων μεταξύ σκλάβων χωρίς την άδεια του αφεντικού τους ενώ στο επόμενο καθορίζεται σαφώς ότι το παιδί σκλάβων είναι επίσης σκλάβος και ανήκει στο ίδιο αφεντικό. Στην περίπτωση που τα αφεντικά είναι διαφορετικά τότε ανήκει σε εκείνον που κατέχει τη μητέρα. Και ο προσανατολισμός προς τη μητέρα συνεχίζεται και στο δέκατο τρίτο άρθρο, όπου αναφέρεται η περίπτωση γάμου ενός σκλάβου με ελεύθερη γυναίκα. Τότε το παιδί είναι και αυτό ελεύθερο. Στην αντίθετη όμως, περίπτωση δηλαδή πατέρας ελεύθερος και μητέρα σκλάβα, το παιδί είναι σκλάβος.
Οι σκλάβοι απαγορεύεται να φέρουν οποιοδήποτε όπλο με πρόστιμο την κατάσχεσή τους, εξαιρώντας τις περιπτώσεις που υπάρχει έγκριση από το αφεντικό για κυνήγι, αποστολή αλληλογραφίας ή εμπορευμάτων. Απαγορεύεται επιπλέον, στο 16ο άρθρο, η για οποιονδήποτε λόγο κυκλοφορία των σκλάβων χωρίς την άδεια του αφεντικού, μέρα ή νύχτα, ακόμη και σε εκείνες/νους που έχουν παντρευτεί με σκλάβο ή σκλάβα άλλου αφεντικού. Παραβίαση της διάταξης αυτής οδηγεί σε ποινές που ξεκινούν από κάψιμο με καυτό σίδερο και φτάνουν μέχρι θάνατο, κατά την κρίση του αφεντικού. Επίσης οι σκλάβοι, δεν επιτρέπεται να πωλούν ζάχαρη ή ζαχαροκάλαμα, ακόμη και με την άδεια του αφεντικού τους, με ποινή το σημάδεμα για τους ίδιους, δέκα λίρες για το αφεντικό και άλλες τόσες για τον αγοραστή. Η ίδια απαγόρευση ισχύει και για την εμπορία άλλων προϊόντων, από λαχανικά και βότανα μέχρι ζώα και καυσόξυλα, χωρίς την άδεια του αφεντικού, με ποινή την κατάσχεση και πρόστιμο έξι λιρών στον αγοραστή.
Στο εικοστό έβδομο άρθρο φαίνεται ότι οι συντάκτες… προσευχήθηκαν κι έτσι όρισαν ότι το αφεντικό είναι υποχρεωμένο να συντρέξει τον σκλάβο που έχει πρόβλημα υγείας είτε αδυναμία λόγω γήρατος και να πληρώνει μάλιστα τα νοσήλια αυτού στο νοσοκομείο. Στο τριακοστό πρώτο άρθρο γίνεται σαφές ότι ο σκλάβος, ως … σκλάβος δεν έχει το δικαίωμα να παραστεί σε δικαστήριο ως διάδικος είτε σε αστικές είτε σε ποινικές υποθέσεις. Ωστόσο, τηρουμένων πάντα των αρχών του …. περίφημου γαλλικού δικαίου το δικαίωμα αυτό το έχει το αφεντικό του που μπορεί να διεκδικήσει και αποζημίωση ακόμη για …προσβολή της περιουσίας του –δηλαδή του σκλάβου του. Η δικαιοσύνη όμως είναι αμείλικτη στην περίπτωση που ένας σκλάβος χτυπήσει το αφεντικό, τη γυναίκα ή τα παιδιά του. Τότε η ποινή είναι θάνατος, σύμφωνα με όσα ορίζει το 33ο άρθρο του διατάγματος.
Αλίμονο όμως στον δραπέτη σκλάβο που συλληφθεί. Στο άρθρο 38 περιγράφονται λεπτομερώς οι ποινές ανά ημέρα απουσίας. Έτσι σκλάβος που λείπει περισσότερο από ένα μήνα τιμωρείται με κόψιμο των αυτιών και σημάδεμα με πυρωμένο σίδερο του ενός ώμου. Αν δε, επαναλάβει την απόδραση ξανασημαδεύεται, αυτή τη φορά στον άλλο ώμο, και του κόβεται ο τένοντας στο γόνατο. Στην τρίτη σύλληψη κατά την προσπάθεια προς την ελευθερία, η ποινή είναι θάνατος. Ωστόσο οι ποινές των αφεντικών που περιθάλπουν δραπέτες σκλάβους άλλων είναι απλώς τριακόσια κιλά ζάχαρη για κάθε ημέρα φιλοξενίας.
Το τεσσαρακοστό άρθρο που είναι αρκετά ασαφές αναφέρει την περίπτωση που ένας σκλάβος κατηγορηθεί άδικα από το αφεντικό του με συνέπεια να καταδικασθεί σε θάνατο. Τότε η αθωότητά του θα πρέπει να αξιολογείται, πριν την εκτέλεσή του, από δύο πρόσωπα τα οποία ορίζει ο δικαστής. Ορίζεται ακόμη ότι αν αποδειχθούν αβάσιμες οι καταγγελίες του αφεντικού τότε αυτός είναι υποχρεωμένος να πληρώσει τα έξοδα για την επανεξέταση της υπόθεσης με σχετικές φορολογικές ελαφρύνσεις.
Στην περίπτωση επίσης, που τα αφεντικά πιστεύουν ότι οι σκλάβοι αξίζουν ποινής, τότε έχουν δικαίωμα να τους ξυλοκοπήσουν, να τους δέσουν ή να τους μαστιγώσουν. Ωστόσο το άρθρο 42 …. προστατεύει τους σκλάβους από κακοποίηση των γεννητικών οργάνων τους με κίνδυνο.. κατάσχεσής τους όταν το αφεντικό παραβεί τον όρο αυτόν. Μάλιστα στη συνέχεια προειδοποιούνται οι αξιωματικοί να διαφυλάξουν το νόμο τιμωρώντας το αφεντικό ή τον επιστάτη όταν υπό την ιδιοκτησία ή την επίβλεψή τους σκοτώσουν έναν σκλάβο. Αν όμως διαπιστωθεί η αθωότητά τους αφήνονται ελεύθεροι χωρίς να λάβουν χάρη από τον βασιλιά.
Στο 44ο άρθρο επιτέλους …. προσδιορίζεται ο ρόλος των σκλάβων στις αποικίες. Πρόκειται για ακίνητη περιουσία η οποία μπορεί να μην επιδέχεται υποθήκευσης ωστόσο οι σκλάβοι κατανέμονται εξίσου μεταξύ των κληρονόμων του ιδιοκτήτη τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή χρεών ή να πωληθούν. Η δε διαδικασία πώλησης ή μεταβίβασής τους απαλλάσσεται από δασμούς και άλλες φορολογικές επιβαρύνσεις αλλά και από τη νομοθεσία που επιβάλλει την καταβολή των 4/5 της αξίας σε περίπτωση κληρονομιάς.
Ένα άλλο άρθρο που προστατεύει την …. ακίνητη περιουσία είναι το 47ο που αναφέρει ρητά ότι απαγορεύεται η πώληση μεμονωμένων μελών οικογένειας σκλάβων-γονέων ανηλίκων. Μάλιστα, ρητά προσδιορίζει ότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται και σε περιπτώσεις κατασχέσεων, ενώ ο αγοραστής αναλαμβάνοντας το ρίσκο να του φύγει ένας τέτοιος σκλάβος δεν έχει δικαίωμα να απαιτήσει αποζημίωση στην περίπτωση που το .. απόκτημά του επιστρέψει στο πρώτο αφεντικό του. Ιδιοκτήτης σκλάβων που έχει συμπληρώσει το 20 έτος της ηλικία του (και χωρίς έγκριση γονέων το 25ο) έχει το δικαίωμα να τους ελευθερώσει. Αυτό ορίζει το 50ο άρθρο ενώ το επόμενο αναφέρει μια περίπτωση κατά την οποία θεωρούνται οι σκλάβοι ως ελεύθεροι. Και είναι εκείνη που ο σκλάβος έχει ορισθεί ως εκπρόσωπος του αφεντικού ή ως εκτελεστής της διαθήκης του ή ως κηδεμόνας των παιδιών του.
Στα τελευταία άρθρα αναδεικνύεται όλο …. το μεγαλείο της γαλλικής ψυχής καθώς αναγνωρίζεται η δυνατότητα απελευθέρωσης σκλάβου ανεξάρτητα από το αν έχει γεννηθεί στις γαλλικές αποικίες ή όχι. Επίσης οι απελεύθεροι σκλάβοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ελεύθερους θεωρούμενοι ως άξιοι να διαχειριστούν την προσωπική τους ανεξαρτησία και τις περιουσίες τους.
Ναι, αυτό αίσχος συγκάλυπταν επί μισό αιώνα οι Γάλλοι Δημοκράτες, διανοούμενοι και πολιτικοί. Επειδή απλώς εξυπηρετούσε τις επιχειρήσεις τους και ενδυνάμωνε το εθνικό τους γόητρο. Μακριά από εμάς τέτοιο γόητρο…
Πηγές
-The Code Noir (The Black Code), Liberty, Equality, Fraternity: Exploring the French Revolution.
-Code noir, Wikipédia.
-Code Noir, Wikipedia.
-Μαύρος Κώδικας, Βικιπαίδεια.
-Ο Μαύρος Κώδικας, Γεράσιμος Βώκος, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 1996.
-1848, Λίνα Λούβη, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 21 Ιουνίου 1998.
- Guy Fawkes, Wikipedia
- Mary I of Scotland, Wikipedia
- Μήνυμα κατά της ξενοφοβίας: Στο πλευρό των μεταναστών τάσσονται Βαρθολομαίος και Ιερώνυμος, in.gr.
- «Οχι» Ν.Δ. στον νόμο περί ιθαγένειας: Ο κ. Σαμαράς προανήγγειλε πως θα τον καταργήσει όταν αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης, Έλλη Tριανταφύλλου - Γιωργος Tερζής. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12-01-10.
- Ο ΛΑΟΣ στη μάχη των υπογραφών για το Μεταναστευτικό: Κατακλυσμός επιθετικών απόψεων από αυτούς οι οποίοι αντιτίθενται στη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τη χορήγηση ιθαγένειας στους ξένους δεύτερης γενιάς, Νίκος Χασαπόπουλος, ΤΟ ΒΗΜΑ online, Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010.
- Οι θέσεις του ΚΚΕ για την κτήση ιθαγένειας από μετανάστες και τη συμμετοχή στις δημοτικές εκλογές, 24/01/10, kke.gr.
- Τρόμος για τους Αμπελόκηπους οι ακροδεξιοί, Γεωργία Δάμα, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010.
- Μήνυμα υπέρ των μεταναστών από τον Πάπα, ΑΝΤ1online, 10/1/2010.