Ιερώνυμος Μπος, 1485-1490, Το κάρο με το χόρτοΚεντρικό τμήμα Τρίπτυχου, Μουσείο Πράντο, Μαδρίτη
Μονή Αγίου Λορέντζο, Ελ Εσκοριάλ, Ισπανία
ΤΟ ΤΕΡΑΣ
Έλφ ωραίο και πολύ καλοντυμένο, μ’ ένα τεράστιο στέμμα στο κεφάλι είναι ο Γερμανός Ερλκόνιγκ, που φανερώνεται μόνο σε όποιους είναι να πεθάνουν αύριο μεθαύριο.
Τα Ελφ είναι συλφίδες που υπάρχουν απ’ την αρχή του χρόνου και θα υπάρχουν μέχρι το τέλος του. Ζουν παντού, μέσα στη γη, στον αέρα, στα νερά και δεν τα βλέπει εύκολα άνθρωπος. Μοιάζουν άνθρωποι, μόνο που έχουν πιο μακριά χέρια και πόδια. Η ομορφιά τους είναι απίστευτη. Σαν αστέρια λάμπουν τα μάτια τους, σαν χρυσαφένιο ποτάμι χύνονται στους ώμους τους τα μακριά μαλλιά τους. Το στόμα τους είναι λίγο πιο φαρδύ απ’ το ανθρώπινο, τα ζυγωματικά τους λίγο πιο πεταχτά και τ’ αυτιά τους λίγο πιο μυτερά. Αλλά ακόμα κι έτσι είναι πολύ πιο όμορφα από τον ομορφότερο άνθρωπο.
Το χρώμα του δέρματός τους αρχίζει από το διάφανο ρόδινο και φτάνει μέχρι το ασημένιο ή και το σκούρο σοκολατί, γιατί υπάρχουν πολλές φυλές Ελφ. Βλέπουν, ακούνε και νιώθουν πράγματα που κανένας άνθρωπος ή ζώο δεν μπορεί να νιώσει. Έχουν μεγάλη ευφυΐα, που βαθαίνει ακόμα περισσότερο, όσο γερνούν. Δεν είναι αθάνατα τα Ελφ. Ωστόσο, αν δεν τα σκοτώσει άλλο Στοιχειό, δεν πεθαίνουν ποτέ. Δεν υπάρχει απάνω στη γη μαγικό που να μην το ξέρουν, αλλά συνήθως ασχολούνται με τον χορό και το τραγούδι, εκτός από τα πιο μοχθηρά, που ασκούνται στα όπλα και προκαλούν συνεχώς καυγάδες.
Τα Ελφ είναι συλφίδες που υπάρχουν απ’ την αρχή του χρόνου και θα υπάρχουν μέχρι το τέλος του. Ζουν παντού, μέσα στη γη, στον αέρα, στα νερά και δεν τα βλέπει εύκολα άνθρωπος. Μοιάζουν άνθρωποι, μόνο που έχουν πιο μακριά χέρια και πόδια. Η ομορφιά τους είναι απίστευτη. Σαν αστέρια λάμπουν τα μάτια τους, σαν χρυσαφένιο ποτάμι χύνονται στους ώμους τους τα μακριά μαλλιά τους. Το στόμα τους είναι λίγο πιο φαρδύ απ’ το ανθρώπινο, τα ζυγωματικά τους λίγο πιο πεταχτά και τ’ αυτιά τους λίγο πιο μυτερά. Αλλά ακόμα κι έτσι είναι πολύ πιο όμορφα από τον ομορφότερο άνθρωπο.
Το χρώμα του δέρματός τους αρχίζει από το διάφανο ρόδινο και φτάνει μέχρι το ασημένιο ή και το σκούρο σοκολατί, γιατί υπάρχουν πολλές φυλές Ελφ. Βλέπουν, ακούνε και νιώθουν πράγματα που κανένας άνθρωπος ή ζώο δεν μπορεί να νιώσει. Έχουν μεγάλη ευφυΐα, που βαθαίνει ακόμα περισσότερο, όσο γερνούν. Δεν είναι αθάνατα τα Ελφ. Ωστόσο, αν δεν τα σκοτώσει άλλο Στοιχειό, δεν πεθαίνουν ποτέ. Δεν υπάρχει απάνω στη γη μαγικό που να μην το ξέρουν, αλλά συνήθως ασχολούνται με τον χορό και το τραγούδι, εκτός από τα πιο μοχθηρά, που ασκούνται στα όπλα και προκαλούν συνεχώς καυγάδες.
Ο ΠΙΝΑΚΑΣ
Το κεντρικό θέμα από το Τρίπτυχο που συνοδεύει σήμερα τον Ερλκόνιγκ έχει τίτλο Ο Επίγειος Παράδεισος, Το κάρο με το χόρτο ή Οι σαρκικές απολαύσεις ενώ τα πτέρυγα περιγράφουν με μοναδικό τρόπο τον Δρόμο της Ζωής. Η μορφή-κλειδί στο κεντρικό μέρος είναι ο Άγγελος καθώς στρέφεται προς τον Χριστό. Η θέση αυτή αποτελεί μια θρησκευτική ερμηνεία του συνόλου της αλληγορίας που έχει να κάνει με την εκκλησία. Το κάρο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το όχημα των σαρκικών απολαύσεων που συνθλίβοντας τους ανθρώπους, ανεξαρτήτου τάξης και φύλου, τους κάνει να προσπαθούν να «ανέβουν» με οποιοδήποτε τρόπο.
Η συγκεκριμένη σύνθεση χαρακτηρίζεται έντονα από το γήινο στοιχείο. Η επισήμανση αυτή έχει να κάνει με το γεγονός ότι η κρατούσα άποψη, που ήθελε τον Ιερώνυμο Μπος να ασπάζεται τις υπερφυσικές και αποκαλυπτικές αντιλήψεις όπως κι εκείνες περί μαγισσών την εποχή που η Ευρώπη σπαρασσόταν από δίκες και καταδίκες, αναθεωρήθηκε σχετικά όψιμα.
Αιτία για την αναθεώρηση αυτή αποτέλεσε η μελέτη του μεταγενέστερου Τρίπτυχου Ο κήπος των ηδονών (1510), μέρος του οποίου παρουσιάσαμε ήδη στην πρώτη ανάρτηση για τα γερμανικά τέρατα . Εδώ, πέρα από το γεγονός ότι πιθανόν το πρόσωπο που απεικονίζεται να αποτελεί αυτοπροσωπογραφία του ζωγράφου, ο Μπος αποτυπώνει το «δαιμονικό στοιχείο» με εξαιρετική διαύγεια μακριά από τα σκοτεινά εφιαλτικά οράματά του.
Ανάρτηση-αφιέρωμα στη Γερμανία, χώρα του μήνα
