Ο Έλληνας Αράπης

Ο «Αράπης» του Γύζη
Ένα άγνωστο έργο του Γύζη, φιλοτεχνημένο το 1876. Είναι η προσωπογραφία του Χρήστου του Αράπη, γνωστού τύπου της παλιάς Αθήνας, που απεικονίζεται και σε έργα του Λύτρα και του Ιακωβίδη, χωρίς ως τώρα να έχει γίνει η ταύτιση του απεικονιζόμενου προσώπου.

Η εκλογή Ομπάμα στο αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ, με την οποία ασχοληθήκαμε στην προηγούμενη δημοσίευσή μας, έγινε αποδεκτή από τους περισσότερους πανηγυρικά κυρίως λόγω του χρώματός του. Οι φράσεις, τουλάχιστον που χρησιμοποιήθηκαν μας καθοδηγούν σε αυτό. Ο Μπερλουσκόνι τον χαρακτήρισε «όμορφο και… μαυρισμένο» ενώ ο Γιώργος Καρατζαφέρης αδιαφόρησε δηλώνοντας όμως, «Μαύρη γάτα, άσπρη γάτα ποντίκια τρώει». Μόνο που ο τελευταίος ως μη αριστερός, έσφαλε σχετικά με την πατρότητα της φράσης, η οποία δεν ανήκει στο Μάο Τσε Τουνγκ αλλά στον Τενγκ Χσιάο Πινγκ.

Φυσικά το χρώμα του Προέδρου μάς κρατά παγερά αδιάφορους. Αντίθετα οι πολιτικές των ΗΠΑ μας κρατούν ιδιαίτερα θερμούς. Κι επειδή δεν ξεχνάμε ούτε τα «έργα» των Δημοκρατικών ούτε την Κοντολίζα η οποία κυβερνά τον πλανήτη χρόνια τώρα, κι επειδή το όλο σκηνικό δεν μας πείθει, σκεφτήκαμε να ελαφρύνουμε την κατάσταση, προς το παρόν.

Έτσι ανασύραμε από την Εγκυκλοπαίδεια των Τεράτων ένα ελληνικό Στοιχειό. Τον Αράπη. Είναι γνωστό ότι εμείς οι Έλληνες με τη λέξη αυτή προσδιορίζουμε κάθε άνθρωπο με σκούρο χρώμα δέρματος, αδιαφορώντας για την καταγωγή του. Ο Ζαμπέτας τον τραγούδησε, ο Γύζης και ο Ιακωβίδης τον ζωγράφιζαν, η ελληνική παράδοση τον υιοθέτησε ως αναπόσπαστο κομμάτι της ενώ πολλά χωριά φέρουν το όνομά του. Του άγνωστου Αράπη, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συμμετείχε στην ελληνική καθημερινότητα.

Ο Αράπης

-----

Κάθε πηγάδι, κάθε πηγή, κάθε κουφάλα δέντρου, κάθε σπηλιά δροσερή και κάθε υπόγειο σπιτιού στην Ελλάδα έχει το Στοιχειό του, τον Αράπη του. Είναι ένας θεόρατος μαύρος με μάτια κατακόκκινα και μύτη πλακουτσωτή και χειλάρες τεράστιες. Φοράει χρυσοκέντητο γελέκο, σαλβάρι και αιγυπτιακό φέσι, ενώ στ’ αυτιά του κρέμονται μεγάλοι χαλκάδες. Συνήθως δεν είναι επιθετικός, αλλά επειδή έχει μεγάλη περιουσία: χιλιάδες χιλιάδων χρυσά φλουριά, συμπεριφέρεται με μυστικοπάθεια. Μπορεί να βγει μέσα στη νύχτα και να καθίσει στο σαλόνι του σπιτιού και να καπνίζει ήσυχος ήσυχος το τσιμπούκι του. Αν δεν τον ενοχλήσουν οι νοικοκύρηδες, δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα. Αν μάλιστα τον κεράσουν κανένα ηδύποτο, μπορεί να τους συμπαθήσει. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις τους υποδεικνύει κρυμμένους θησαυρούς, οπωσδήποτε όχι τον δικό του. Έχει όμως μιαν αρχή: δεν ανέχεται την αδιακρισία. Αν ο άνθρωπος που τον είδε και μίλησε μαζί του σχολιάσει σε τρίτο πρόσωπο το συμβάν, ο Αράπης τον τιμωρεί μ’ ένα δυνατό χαστούκι, που δεν είναι θανατηφόρο, αλλά διαγράφει αμέσως την μνήμη του αδιάκριτου. Κατά τα άλλα, ο Αράπης ασχολείται με την εκτροφή των φλουριών του. Πραγματικά, τα βγάζει έξω στα χωράφια και τα βόσκει σαν να ήταν πρόβατα. Πάει μπροστά αυτός και κουδουνίζουν εκείνα πίσω του σαν κοπάδι ζωντανό και βλέπουν οι άνθρωποι το θαύμα και δεν λένε σε κανέναν τίποτα, γιατί ακόμα κι αν δεν τους περάσουν οι γείτονές τους για τρελούς, θα τους τρελάνει ο Αράπης με κανένα χαστούκι.

-------------