Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

31/12/09

Η πρωτοχρονιά του νέγρου

Με τις πιο όμορφες και πιο ζεστές ευχές για μια Καλύτερη Χρονιά γεμάτη από Υγεία και Επιτυχίες. Μαζί κι ένα γαλλικό παραμύθι που μόνο σε μυθικούς χρόνους δεν μας ταξιδεύει. Άλλωστε αν δεν μας δημιουργούσε συνειρμούς δεν θα ήταν παραμύθι, θα ήταν ένα απλό ψέμα. Σας το χαρίζουμε με την ελπίδα ότι θα σας βοηθήσει να απολαύσετε τον δικό σας ήλιο χωρίς να παραμερίσετε εκείνον του διπλανού, Έλληνα ή ξένου, μαύρου ή λευκού, γυναίκας ή άνδρα, νέου ή γέρου, απλώς χρήσιμου ή αγαπημένου, ανθρώπου τέλος πάντων. Γιατί, μέχρι σήμερα, κανένας ήλιος δεν έχει χωρέσει στα σκουπίδια..
Τέσσερα κομμένα ηλιοτρόπια, Βίνσεντ βαν Γκογκ, 1887.
.Ο ήλιος δεν είχε φανεί τούτο το πρωινό, ούτε το προηγούμενο, ούτε και κανένα άλλο πρωινό, όλες τις μελαγχολικές τούτες μέρες, ενός ακόμη πιο μελαγχολικού τέλους του χρόνου. Ένας ήλιος γκρίζος σ΄ έναν πιο γκρίζο και πιο μουντό ουρανό. Από τον φουσκωμένο Σηκουάνα που τα κιτρινισμένα νερά του παράσερναν θάμνους και πλημμύριζαν υδατοφράκτες και αποβάθρες, αναδύονταν μια ομίχλη που τον έκανε να φαντάζει ακόμη πιο πλατύς, μια πυκνή ομίχλη –σκιά και φάντασμα του ποταμού- που υπερπηδώντας το περίφραγμα, πότιζε τα σπίτια με τ΄ απαλά της κύματα και γιόμιζε με μελαγχολία τις χαρούμενες μικρές προθήκες.

Η προκυμαία ήταν έρημη∙ μονάχα κάποιος νέγρος στεκόταν ακίνητος μπροστά σε μια βιτρίνα και κοίταζε κάτι μικροσκοπικές σέρες με κάτι ακόμη πιο μικροσκοπικά φυτά, που με τις αιχμηρές τους άκρες και τους ελικοειδείς κορμούς τους φάνταζαν μικρογραφία τροπικού τοπίου. Με τα παιδιάστικα μάτια του, όπου η ξενιτιά είχε σταλάξει τόση θλίψη, ο κακόμοιρος γέρο-νέγρος, τουρτουρίζοντας από το κρύο, φανταζόταν πως έβλεπε, ανάμεσα από τα φύλλα του καχεκτικού κάκτου και της ραχιτικής αλόης, τους ανάλαφρους λόφους κάποιας όασης της πατρίδας του να αχνοφαίνονται σε κάποιον μακρινό αντικατοπτρισμό και την απέραντη κοιλάδα να τελειώνει ΄κει κάτω στον ορίζοντα σε μια λευκή γραμμή, που ΄ρχονταν σε τέλεια αντίθεση με το βαθύ γαλάζιο ουρανό.

Έμεινε ΄κει ώρα πολλή, σαν σε έκσταση, ο κακόμοιρος ο νέγρος∙ ύστερα απομακρύνθηκε λιγάκι, για να σταθεί και πάλι σε κάποιαν άλλη βιτρίνα, όπου πίσω από το γυαλιστερό πλέγμα των μεγάλων κλουβιών πετούσαν και ξεφώνιζαν χαρούμενα κάθε είδους πολύχρωμα πουλιά, που πάνω στις φτερούγες τους ήταν χαραγμένη η χαρά κάποιας ηλιόλουστης χώρας.

Εδώ ο νέγρος μελαγχόλησε: «Πουλιά, αδέλφια μου», έμοιαζε να λέει, «ποιο να ΄ναι άραγε το μυστικό σας, που σας κάνει να ζείτε έτσι χαρούμενα κι ευτυχισμένα σε τόσο κρύα κλίματα; Κι εγώ προσπάθησα σαν κι εσάς, με το μπλε σακάκι μου, το κόκκινο γιλέκο μου, την κίτρινη γραβάτα μου, αλλά αλίμονο, δε φτάνει μόνο η λάμψη των ζωηρών χρωμάτων για να νιώσω λίγη ζεστασιά…»

Ξαφνικά, ο νέγρος χτύπησε τις παλάμες του στο μέτωπό του και το πρόσωπό του φωτίστηκε από ένα χαμόγελο. Μια καταπληκτική είδηση ήταν η αιτία της ικανοποίησης αλλά και της έκπληξής του∙ πίσω από το τζάμι της βιτρίνας κρεμόταν μια πινακίδα που έγραφε: Ήλιος για Παπαγάλους. «Ήλιος για παπαγάλους;» αναρωτήθηκε. «Έτσι εξηγούνται όλα», μονολόγησε ο νέγρος. «Διάβολε, τούτο ήταν το μυστικό!... Ήλιος για παπαγάλους!... Να, λοιπόν, γιατί μπορούν να ζουν οι παπαγάλοι στο Παρίσι. Δεν υπάρχει πια καμιά αμφιβολία!... Το δίχως άλλο θα ΄ναι ήλιος σε ράβδους, σαν εκείνες τις χρυσές ράβδους που τ΄ απογέματα του καλοκαιριού ξεγλιστρούν μες στα σπίτια από τα κακοκλεισμένα παντζούρια κι οι άνθρωποι τις μαζεύουν και τις κόβουν σε μικρά κομμάτια. Ήλιος για παπαγάλους λοιπόν! Ίσως μάλιστα να τις πουλούν και σε μπουκάλια. Γι΄ αυτό είναι μια χαρά οι φιλαράκοι! Αφού όμως κάνει τόσο καλό στους παπαγάλους, γιατί να μην κάνει καλό και στους νέγρους;»

Και γιομάτος περηφάνια για την ανακάλυψή του. Αφού πρώτα έψαξε τις τσέπες του μπήκε στο μαγαζί.
-Ήλιο, παρακαλώ, κερία∙ πέντε ντεκάρες ήλιο για καημένο μαύρο…, μουρμούρισε ακαταλαβίστικα στην κυρία του καταστήματος∙ κι εκείνη, χωρίς φυσικά να φαντάζεται τι προσδοκίες είχε ο νέγρος, του γέμισε, σ΄ αντάλλαγμα για τα χρήματα που της έδωσε, ένα μεγάλο χάρτινο χωνί, μαύρα γυαλιστερά σπόρια.

Ο νέγρος έφυγε ακτινοβολώντας από χαρά, ζεσταμένος πια, κουβαλώντας πέντε δεκάρες ήλιο μέσα σ΄ ένα γκρίζο χάρτινο χωνί.

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, επειδή η ομίχλη είχε διαλυθεί, μια αχτίδα ήλιου τρεμόλαμψε σ΄ ένα κομμάτι γαλάζιου ουρανού, που φάνηκε ανάμεσα από τα μολυβένια σύννεφα.

Κι εγώ δεν είχα το θάρρος –γιατί δεν πρέπει να αφαιρούμε την ψευδαίσθηση από κανέναν-, δεν είχα το θάρρος να του πω ότι αυτό που είχε αγοράσει για τη δική του Πρωτοχρονιά ο γέρο-νέγρος δεν ήταν παρά λίγα γραμμάρια σπόροι ηλιοτρόπιου, φυτού που κοινώς ονομάζεται ήλιος και που οι ηλικιωμένες κυρίες συνηθίζουν να δίνουν στα παπαγαλάκια για λειχουδιά!...

Το παραμύθι ανήκει στον Γάλλο ποιητή, πεζογράφο, και θεατρικό συγγραφέα Paul Arène (1843-1896) που όπως και ο Βίνσεντ βαν Γκογκ αναζητούσε τον ήλιο, νιώθοντας στο Παρίσι ως εξόριστος. Πέθανε μόνος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Η παρούσα μετάφραση έγινε από την Καίτη Κάστρο και περιλαμβάνεται στη συλλογή με τίτλο «Διηγήματα ξένων συγγραφέων για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά» (1989), εκδ. Gutenberg, με την επιμέλεια των Δ. Αρμάου και Ξ. Μπρουτζάκη.

23/12/09

Ένας σπουδαίος Τρολ

Μια ευχή για όλους εσάς φίλους, επισκέπτες και αναγνώστες αλλά και για ΄σας που κινείστε πάνω από τη Γέφυρα. Χρόνια πολλά, τέτοια και τόσα όσα οι μέρες επιβάλλουν να ανταλλάσσουμε. Θα επανέλθουμε με καλύτερες ευχές μια και μας εμπνέει περισσότερο το γύρισμα του χρόνου. Την προηγούμενη χρονιά τέτοιες μέρες κάναμε παρέα με τα χριστουγεννιάτικα στοιχειά. Όπως άλλωστε κάνουμε εδώ και 19 χρόνια που έχουμε την τύχη να μας συντροφεύει ο πιο όμορφος, ο πιο γοητευτικός και πιο σκανταλιάρης Καλικάντζαρος που έπλασε η φύση. Ο Γιαννάκης μας, γνωστός συνοδοιπόρος, που γεννήθηκε παραμονή των Χριστουγέννων.

Φέτος, κι επειδή μεγάλωσε πολύ και αρχίζει να εξαπλώνεται, είπαμε να φέρουμε κοντά μας στοιχειά από άλλες χώρες. Μαζί τους κι ένα σχετικό παραμύθι που εκτιμούμε ότι θα σας αρέσει. Με τις καλύτερες ευχές, σας παρουσιάζουμε τους Τρολ!


.



.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι Τρολ είναι λαός ολόκληρος στην Σκανδιναβία και από μακριά μοιάζουν με μπασμένους Όργηδες, κακόβουλους, αγριωπούς, μυταράδες και αυτιάδες. Εκτός από το ύψος τους που είναι κατά πολύ μικρότερο από των γιγάντων Όργηδων διαφέρουν από αυτούς και σε κάτι ακόμη. Οι Όργηδες ζούνε στα σύννεφα και κατεβαίνουν στη γη μόνον όταν πεινάνε και θέλουν να φάνε κρέας, κατά προτίμηση ανθρώπινο. Γιατί δεν είναι άνθρωποι κανονικοί, αλλά έχουν όλα τα ελαττώματα των ανθρώπων.

Αντίθετα οι Τρολ είναι Στοιχειά της γης, που ζούνε στα σπλάχνα των βουνών και μαζεύουν εκεί πολύτιμα μέταλλα, αλλά φαίνεται πως και αυτοί έχουν πάρει, από τους ανθρώπους όλες τις κακές συνήθειες. Από κοντά, οι Τρολ φαίνονται ακόμα πιο τρομακτικοί, γιατί είναι πολύ τριχωτοί, με μεγάλα στρογγυλά μάτια ή ένα μοναχό στο μέτωπο, μυτερά σκυλίσια δόντια ή χαυλιόδοντες και μικρές ή μεγάλες ουρές. Κανονικά, πολεμούν μεταξύ τους και με τους ανθρώπους, πιάνουν σκλάβους και τους τυραννούν, επιτίθενται στα χωριά και ρημάζουν τις αποθήκες, μπαίνουν στα σπίτια κρυφά και τρώνε τα πάντα, μεθάνε και τρώνε του σκασμού και δέρνονται απάνω στο γλέντι.




.
.
Επίσης οι γυναίκες τους, άσχημες ξάσχημες, είναι πολύ κοκέτες. Οι Τρολ έχουν τρομερές δυνάμεις. Είναι πολύ έξυπνοι και σχεδόν αθάνατοι, αφού άμα τους κοπεί κανένα χέρι, κανένα πόδι, σε μερικές ώρες έχει ξαναβγεί πάλι. Ύστερα, μπορούν να γίνονται εντελώς αόρατοι, αυτοί και τα πράγματά τους, και μόνο ακούγονται να φωνάζουν και να βρίζονται και ξαφνικά φανερώνονται και σου χιμάνε χωρίς έλεος. Σπάνια κάποιο Τρολ λυπάται άνθρωπο και τον βοηθά, αλλά πάντα με κάποιο αντάλλαγμα. Πάντως, οι Σκανδιναβοί δεν φαίνεται να τα φοβούνται ιδιαίτερα.

Για τον τρόπο με τον οποίο οι Τρολ γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων υπάρχουν παραδόσεις σε ολόκληρο το Βορρά. Εκείνη τη μέρα κανείς Χριστιανός δεν πρέπει να είναι έξω από το σπίτι του εφόσον είναι βέβαιο ότι θα έχει κακά συναπαντήματα μάγισσες πάνω στις σκούπες τους, με Τρολ, καβαλικεμένα πάνω σε λύκους με σκούπες ή φτυάρια και πάντως μαζεμένους όλους μαζί να έχουν στήσει χορό κάτω από τις πέτρες τους.

Αυτές τις πέτρες, στη συνέχεια τις βάζουν τη μια πάνω στην άλλη ώστε να φτιάξουν κολώνες κάτω από τις οποίες οι Τρολ στήνουν γλέντι πραγματικό, με μουσική, χορό και άφθονο ποτό. Γι΄ αυτό το λόγο τα ξημερώματα των Χριστουγέννων είναι επικίνδυνο για τους ανθρώπους να κυκλοφορούν μόνοι τους.

Μία τέτοια νύχτα του 1490, όπως καθόταν η Κυρία Κισέλα Ούλφταντ στο αρχοντικό της κάπου στη Σουηδία, άκουσε μεγάλη φασαρία, ίδια με εκείνην που έκαναν οι Τρολ χτίζοντας τις πέτρες τους. Τότε ένας θαρραλέος άντρας, από το υπηρετικό προσωπικό, άνοιξε την πόρτα και χωρίς να δειλιάσει ούτε στιγμή βγήκε έξω να δει τι συμβαίνει. Πέτρες σηκώνονταν στον αέρα και οι Τρολ είχαν στήσει ξέφρενο χορό! Μια πεντάμορφη κοπέλα στάθηκε μπροστά του προσφέροντάς του κέρας γεμάτο με κρασί, με την προτροπή να πιεί στην υγειά του βασιλιά των Τρολ και να φυσήξει δυνατά σε ένα σωλήνα που κρατούσε. Εκείνος πήρε το κρασί και το σωλήνα αλλά την ίδια στιγμή το άλογό του χλιμίντρισε, έδωσε μια στον αέρα και καλπάζοντας σαν τρελαμένο χίμηξε κατευθείαν προς το αρχοντικό.

Οι Τρολ τον ακολούθησαν όλοι μαζί κραυγάζοντας άγρια, απειλώντας τον με ό,τι βάζει ο νους. Ωστόσο εκείνος κατάφερε να κρατήσει και το κέρας και τον σωλήνα. Οι Τρολ, τότε, απελπίστηκαν και άρχισαν να υπόσχονται στην αρχόντισσα, ευημερία και πλούτο, επιτυχίες και εξουσία εάν τους επέστρεφε τα ιερά τους. Όμως εκείνη αντιστάθηκε και τα υπέροχα κειμήλια εκτίθενται ακόμη και σήμερα στο αρχοντικό της. Το κέρας λέγεται πώς είναι φτιαγμένο από κράμα άγνωστων μετάλλων με στολίδια από ορείχαλκο και ο σωλήνας από οστά ποδιού αλόγου.

Ο άνθρωπος που τους τα έκλεψε πέθανε τρεις μέρες μετά και το άλογό του μόλις τη δεύτερη μέρα. Η οικογένεια Ούλφταντ δεν κατάφερε να ακμάσει ποτέ. Την ιστορία αυτή τη διηγούνται οι Σκανδιναβοί για να θυμίσουν ότι οι Χριστιανοί δεν πρέπει να είναι ποτέ άδικοι, ακόμη και απέναντι στους Τρολ.

Αναφέρεται επίσης ότι κάποτε μερικοί ιερείς που έκαναν ιππασία πριν χαράξει ο ήλιος στα βουνά, κι ενώ οι Τρολ διασκέδαζαν, είδαν μπροστά τους μια γυναίκα που τους πρόσφερε ποτό σε ένα μεταλλικό μπολ. Όταν εκείνοι αρνήθηκαν να πιούν και γύρισαν να φύγουν οι γυναίκα τούς το πέταξε με αποτέλεσμα να πέσουν σταγόνες στ΄ άλογά τους και να καούν οι ουρές τους. Αρκετά τέτοια μπολ υπάρχουν σε διάφορες εκκλησίες και, καθώς λένε, αρκετές φορές χρησιμοποιήθηκαν για κάλυκες.

Το ποτό που οι Τρολ είχαν τη συνήθεια να προσφέρουν με τόση γενναιοδωρία πιστεύεται ότι είχε την ιδιότητα να σβήνει από τη μνήμη το παρελθόν και μαζί με αυτό και τη συνάντηση των ανθρώπων με τα στοιχειά.

Πηγές
-Εγκυκλοπαίδεια των Τεράτων, Γιώργος Μπλάνας.
-The Trolls Celebrate Christmas, Source: Benjamin Thorpe, Northern Mythology: Comprising the Principal Popular Traditions and Superstitions of Scandinavia, North Germany, and the Netherlands, vol. 2 (London: Edward Lumley, 1851), pp. 89-91., μετάφραση στην αγγλική: D. L. Ashliman, απόδοση στην ελληνική: α.μ.

Εικόνες
1η: Wikipedia.
2η: Asifa Hollywood, animation Archive.

16/12/09

Πώς μας θέλει η "αληθής δημοκρατία"


.


Χθες ο καθένας από αυτούς που συνάντησα είχε να μου πει κι ένα νέο. Στην αρχή σκέφτηκα ότι ανακάμψαμε και αρχίζουμε πάλι να συζητάμε καθώς το τελευταίο διάστημα οι πλειοψηφία των κατά τ΄ άλλα «πολιτικών» Ελλήνων, περνάει μια περίοδο βουβαμάρας. Αν και συνάντησα λίγους ανθρώπους, μια και τελώ εν αδεία, εκείνο που διαπίστωσα είναι ότι απλά αρχίζουμε να επανερχόμαστε στις προηγούμενες συνήθειες. Μου είπαν λοιπόν, ότι έκαψαν το μαγαζί κάποιου που το όνομά του δεν το συγκράτησα αλλά έμοιαζε με του Σώμερσετ Μωμ, ότι το τάδε μαγαζί έχει 30% εκπτώσεις, ότι μια γνωστή επιχειρεί να διορθώσει τα οικονομικά της εκθέτοντας ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα ανθρώπων στο ακροατήριο, ότι τα τεστ των ιδιωτών μικροβιολόγων είναι αναξιόπιστα σε σχέση με εκείνα του ΕΣΥ, ότι η κακοκαιρία μπορεί να εμποδίσει τη Χριστουγεννιάτικη έξοδο και άλλα, που θυμίζουν καθημερινή Ελλάδα -σε όλο της το μεγαλείο.

Το κερασάκι ήταν όσα άκουσα μετά τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη (ή τι!) διαφθορά. Το νοστιμότερο βέβαια, ηδονή στ΄ αυτιά μου, ήταν το γεγονός ότι ένας πολιτικός αρχηγός, μία για να ακριβολογούμε, δεν έκανε αμέσως δηλώσεις. Από τη βιασύνη και τη βεβαιότητα «των τεσσάρων» δικαιολόγησα, υπό μία έννοια, το ενδιαφέρον που έχουν οι πέριξ μου για τα «άσχετα». Και λέω «εν μέρει» γιατί αν το σκέπτονταν καλύτερα ίσως να μην βρισκόμαστε σήμερα όλοι …. διεφθαρμένοι. Τότε αναρωτήθηκα για χιλιοστή φορά τι ακριβώς ψάχνουν όλοι αυτοί «οι αδιάφθοροι» από εμάς αλλά και πού και πώς το ψάχνουν. Σε ένα στρογγυλό τραπέζι; Σε μια δημοκρατία που μόνο αληθινή δεν είναι;
.


.
Σαν σήμερα, 16 Δεκεμβρίου, του έτους έναρξης της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας (1974), ο Κώστας Βάρναλης κατέθεσε την πένα του από την οποία βγήκαν χιλιάδες στίχοι στους περισσότερους από τους οποίους σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται, χτυπάει και χτυπιέται για την ελευθερία, ως απόγονος του Διονύσου. Στη μνήμη του ένα ποίημα που επιλέχθηκε επειδή είναι διαχρονικά ελληνικό κι ένα βίντεο που επιβεβαιώνει ότι το ίδιο συμβαίνει σε όλη την έκταση της ποίησής του.


Να μην ακούω και να μη βλέπω να πατώ.
Να μη νογάω και να 'χω το στόμα βουλωτό.
Να μη με φαρμακών' η μπόχα του καιρού μου.
Χωρίς αυτιά και μάτια, μύτη και μυαλό,
μουγκός να πηαίνω, όποτε μου 'ρθει, προς νερού μου,
κι άμα τσινάει ο Γάϊδαρος να μη γελώ.
Και σα με καρυδώνουνε μουνούχο σκλάβο
οι Αμερικάνοι, εγώ να βλαστημάω το Σλάβο.

.
Για τον ποιητή
-Ο Οδηγητής Ποιητής της εργατιάς Κώστας Βάρναλης, Ριζοσπάστης
-Κώστας Βάρναλης-Ο Πλαστουργός της «Νιας Ζωής», Σελίδα των Οικολόγων Εναλλακτικών
-Ποιήματα του Κώστα Βάρναλη, Πανεπιστήμιο Αθηνών

13/12/09

Ο θησαυρός του … μακαρίτη

Το παρακάτω παραμύθι προέρχεται από την Αυστρία και κατατάσσεται σε έναν κύκλο ευρωπαϊκών παραδόσεων σχετικά με τα όνειρα και τους θησαυρούς, με προφανή επιρροή από μια ιστορία που περιλαμβάνεται στις μαγικές 1001 νύχτες και την τουρκική εκδοχή της. Εντελώς συμπτωματικά απόψε διαβάσαμε ότι ο Πρωθυπουργός θα ανοίξει τα χαρτιά του για την ελληνική οικονομία, αύριο.
.


.
ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ καιρό κάπου στον κόσμο ζούσε ο Γκρέκο, ένας χωρικός που είχε φτάσει από τα χρέη σε κατάσταση απελπισίας, αφού κι αυτά τα λίγα που το είχαν απομείνει κινδύνευαν να κατασχεθούν από τις Αρχές.

Ένα βράδυ ονειρεύτηκε ότι πηγαίνοντας βόρεια βρήκε έναν θησαυρό. Ο καταχρεωμένος χωρικός εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από το όνειρο ώστε το θεώρησε ως καλό οιωνό και αποφάσισε να κάνει το ταξίδι. Ξεκίνησε λοιπόν χωρίς να χάσει ούτε μια μέρα. Στο δρόμο κάτω από μια γέφυρα συνάντησε έναν γέροντα ασθενικό που καθόταν εκεί και ρωτούσε τους περαστικούς που πηγαίνουν. Σε αυτήν την ερώτηση ο χωρικός απάντησε:

«Βόρεια πηγαίνω. Κι εσείς;».
«Δεν ξέρω, απάντησε ο γέροντας. Εγώ δεν έχω ούτε λεφτά ούτε σπίτι».

Η απάντηση του ξένου έδωσε την αφορμή να ξεκινήσουν, οι δυο τους, μια κουβέντα για τα μαύρα χάλια που είχαν τα οικονομικά τους και στο τέλος ο χωρικός έφτασε στο σημείο να του διηγηθεί και τ΄ όνειρό του. Ο άλλος όμως γέλασε κοροϊδευτικά λέγοντάς του:

«Ο καθένας μας μπορεί να ονειρευτεί έναν θησαυρό. Εγώ ο ίδιος έχω δει στον ύπνο μου τουλάχιστον τρεις φορές ότι βρίσκω θησαυρό. Και ξέρετε που; Ακούστε πράγματα φίλε μου. Τον βρίσκω, λέει, εκεί που μαγειρεύει ένας τύπος που τον λένε Γκρέκο ή Καθόλου. Έχετε ακούσει ποτέ στη ζωή σας πιο φρικτό όνομα; Και τι έγινε δηλαδή που το ονειρεύτηκα; Μήπως μπορώ να ξέρω αν υπάρχει πράγματι ο θησαυρός; Τα όνειρα αγαπητέ μου είναι αφρός».

Ο Γκρέκο μόλις άκουσε το όνομά του έμεινε με ανοιχτό το στόμα. Χωρίς να χάσει λεπτό αποχαιρέτισε τον ξένο και πήρε δρόμο τρέχοντας σαν ποντίκι, αλλά όχι προς τα βόρεια.

Μόλις έφτασε στο σπίτι του έτρεξε κατευθείαν στην κουζίνα. Η γυναίκα του βλέποντάς τον αλλόφρονα, νόμιζε πως είχε τρελαθεί. Εκείνος όμως σκαλίζοντας κάτω από τις στάχτες ανακάλυψε ένα δοχείο γεμάτο χρυσά φλουριά ικανά να του λύσουν όλα τα οικονομικά προβλήματα και με το παραπάνω.

Επιμύθιο: Όσα ξέρει ο κόσμος όλος δεν τα ξέρει ο νοικοκύρης.
.
Πηγή παραμυθιού: Professor D. L. Ashliman
.
Απόδοση-προσαρμογή: α.μ.

8/12/09

Αρχαία ποιήματα...σύγχρονα θρύψαλα

Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή του Αρχίλοχου, κι αυτά αβέβαια. Η γέννησή του τοποθετείται γύρω στο 680 π.Χ. Καταγόταν από την Πάρο. Ο πατέρας του, κάποιος Τελεσικλής, ήταν αριστοκράτης και η μητέρα του Ενιπώ, δούλα. Ο παππούς του, από την πλευρά του πατέρα του, φέρεται σαν αποικιστής τής Θάσου και κομιστής τής λατρείας τής Δήμητρας. Ο Αρχίλοχος πέρασε τη ζωή του μέσα στη φτώχεια. Εργάστηκε σαν μισθοφόρος, συμμετέχοντας στις επιδρομές που συντάραξαν τον ελλαδικό χώρο, στη διάρκεια του 7ου π.Χ. αιώνα. Φαίνεται πώς προσπάθησε να δημιουργήσει οικογένεια με κάποια Νεοβούλη, αλλά ο Λυκάμβης, πατέρας τής νύφης, αθέτησε την υπόσχεσή του. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ο ποιητής αντέδρασε διασύροντας τον άπιστο πεθερό. Η δύναμη των σκωπτικών στίχων του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο Λυκάμβης και οι δύο του κόρες αυτοκτόνησαν. Πιθανώς αποπλάνησε και την αδελφή τής Νεοβούλης. Επινόησε τον ίαμβο και την επωδό, επιφέροντας σημαντικές τεχνικές αλλαγές στο ηρωϊκό ποιητικό ιδίωμα που κυριαρχούσε μέχρι εκείνη την εποχή. Είναι προφανές πώς ο πατρικός άξονας τής καλλιτεχνικής προσωπικότητάς του είναι ο Όμηρος. Σαν άνθρωπος ήταν παρορμητικός, αθυρόστομος και εκδικητικός. Άγνωστο πότε, τον σκότωσε κάποιος Καλλώνδης ή Κόρακας, σε μάχη με τούς Ναξίους. Μαρτυρείται πώς ο φονιάς δεν έγινε δεκτός από την Πυθία.

Στην πραγματικότητα ο Αρχίλοχος είναι τρεις εκατοντάδες αποσπάσματα και ορισμένα στοιχεία ανεπιβεβαίωτα. Πρόκειται για ένα πρόσωπο σκιά που κινείται πίσω από σημαντική ποίηση.


Γιώργος Μπλάνας



Έτσι ξεκινά ο Γιώργος τη συλλογή σωζόμενων αποσπασμάτων από τα ποιήματα του Αρχίλοχου που κυκλοφόρησε το 2001 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Τις μέρες αυτές ο ίδιος επανήλθε στην περίπτωση Αρχίλοχου, σε μεταξύ μας κουβέντα, επισημαίνοντας την καταπληκτική ικανότητα των στίχων του αρχαίου ποιητή να μπορούν να περιγράψουν σύγχρονες καταστάσεις (σ.σ.: λέτε επειδή υπήρξε και μισθοφόρος;).

Ωστόσο δεν μακρηγόρησε. Απλά σκέφτηκε να το αποδείξει με έναν διαφορετικό τρόπο ο οποίος μας άρεσε πολύ και σκεφτήκαμε να τον μοιραστούμε μαζί σας: με έναν… Αρχίλοχο.. εικονογραφημένο.


.

Τριαλαρί, πρωταθλητή.
Χαίρε άρχοντα Ηρακλή.
Εσύ και ο Ιόλαος, διπλή αιχμή.
Τριαλαρί, πρωταθλητή.
Χαίρε άρχοντα Ηρακλή.


Αρχίλοχος: Απόσπ. 155[Ed.119]


Ξεφωνιζόπουλε, θα σου αναφέρω ένα μύθο
που περιφέρεται σαν βουλωμένο γράμμα.
Ο πίθηκος διαχώρισε τη θέση του από τα ζώα
και γύριζε στις ερημιές, να πάρουν λίγο αέρα τα μυαλά του.
Συνάντησε λοιπόν μία σκόπιμη αλεπού
με τα μυαλά επαρκώς αερισμένα.


Αρχίλοχος: Απόσπ. 102[Ed.89]


.



Χαρά σ' εκείνον που έχει τέτοια παιδιά!


Αρχίλοχος: Απόσπ. 50 [We. 60]


.



Ένα πράγμα ξέρω καλά: να επιστρέφω ανοιχτές
τις πληγές που μου ανοίγουν.


Αρχίλοχος: Απόσπ. 70 [Ed.65]


.


Έχασα τον έλεγχο· όμως αν δεν κάνω λάθος,
δε γλίστρησα μόνος σ' αυτή την εκτροπή.


Αρχίλοχος: Απόσπ. 78 [Ed.73]


.


Πέσαμε πάνω τους και τούς λιανίσαμε:
χίλιοι άντρες ολομόναχοι
ενάντια σε επτά ολόκληρα κουφάρια.


Αρχίλοχος: Απόσπ. 64 [Ed.59]



Αρχίλοχος-Ποιήματα και Θρύψαλα, Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Γιώργος Μπλάνας, στον Μικρό Απόπλου

2/12/09

Αιματοβαμμένη Κυριακή


.
Όλοι τις μέρες αυτές γυρνάμε τη μνήμη πίσω, στον περσινό Δεκέμβρη που στιγματίστηκε από τον τραγικό χαμό του μικρούλη Αλέξη Γρηγορόπουλου, γεγονός που αποτέλεσε αφορμή για μαζικής έκτασης επεισόδια και όχι μόνο στην Αθήνα. Έτσι συνηθίστηκε να μιλάμε για νέα Δεκεμβριανά. Ωστόσο δεν μπορώ να ξέρω πόσοι από εμάς σκεφτήκαμε τα Δεκεμβριανά του 1944 και το ρόλο που έπαιξαν στην μεταπολεμική, έως και τη σημερινή, Ελλάδα.

Ίσως επειδή συνηθίσαμε να διαβάζουμε πως αφορμή για τα Δεκεμβριανά αποτέλεσε η διαδήλωση του ΕΑΜ την Κυριακή 3 Δεκέμβρη 1944 κατά της αγγλικής, ουσιαστικά, κατοχής. Σαν να λέμε δηλαδή ότι ήμασταν υποχρεωμένοι να προσκυνήσουμε, όπως οφείλαμε και μετά την Επανάσταση του ΄21. Φυσικά ο λαός δεν είναι αμέτοχος σε αυτήν την ομηρία. Και πάλι λιγότεροι ήταν εκείνοι που αντιστάθηκαν. Εξάλλου και στα περσινά γεγονότα με την ίδια ελαφρότητα μυαλού βρέθηκαν άνθρωποι να πουν ότι ο μικρούλης Αλέξης δεν θα ήταν νεκρός, αν οι γονείς του πρόσεχαν!

Στο βίντεο προβάλλεται ένα μικρό απόσπασμα από συνέντευξη του ρεπόρτερ της Αντίστασης Σπύρου Μελετζή για τα Δεκεμβριανά καθώς και οπτικό υλικό από εκείνη την αιματοβαμμένη διαδήλωση που μόνο η περιγραφή της από τους ανθρώπους της οικογένειάς μου, μού έκοβε την ανάσα από μικρό παιδί. Εκείνο που μου έχει εντυπωθεί περισσότερο είναι ο τρόμος, η θλίψη και η οργή του 13χρονου, τότε, πατέρα μου: έφεραν οι Χίτες τους νεκρούς στο Αιγάλεω, από το Σύνταγμα, επάνω σε κάρα και τους πέταγαν αφού έκαναν την επίδειξή τους. Οι κοπέλες δίπλα στο σπίτι μας γνώρισαν τον πατέρα τους από τις κάλτσες…
Ενδιαφέρουν-Η Ελλάδα της ΕΑΜικής Αντίστασης με το φακό του Μελετζή, Ριζοσπάστης, 28-09-08, Ένθετη έκδοση : «7 ημέρες μαζί»
-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ ΔΣΕ: ο δρόμος των λαών στην ιστορική αναδρομή, Pathfinder clubs
-Σπύρος Μελετζής, ο φωτογράφος της αντίστασης, μια παρουσίαση του έργου και της ζωής του από το forum του digital photography gr
- 3 Δεκέμβρη 1944, Η ένοπλη αγγλική επέμβαση, Ριζοσπάστης, 3-12-00