Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

9/2/10

Ντιριντάουα (Καίτη Οικονόμου)

Η Καίτη Οικονόμου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1920. Πηγαίνοντας σχολείο φοιτούσε παράλληλα και σε περίφημες σχολές Χορού όπως του Μοριάνοβ και του Ζουρούδη. Σε παιδική ηλικία έχασε τον πατέρα της και αναγκάστηκε να μετακινηθεί στην Αθήνα όπου από το 1935 δούλεψε στο «Μικρό Ζάππειο», χωρίς μισθό, και αργότερα σε διάφορα βαριετέ και θιάσους που λόγω του τρόπου με τον οποίο μετακινούνταν για τις παραστάσεις αλλά και της «λαϊκότροπης» υποκριτικής χαρακτηρίζονταν ως «μπουλούκια».

Την περίοδο 1935-1937  ο Αιγυπτιώτης Κλέων Τριανταφύλλου, Αττίκ, διακρίνοντας το πολυδιάστατο ταλέντο της, την εντάσσει στη «Μάνδρα» του, το περίφημο συγκρότημα καλλιτεχνών που είχε δημιουργήσει από το 1931 ο σπουδαίος συνθέτης και στιχουργός. Μάλιστα, η Καίτη Οικονόμου πρόλαβε τις παραστάσεις στον υπαίθριο χώρο της «Μάνδρας» επί της οδού Μεθώνης στην Αθήνα, καθώς από το 1938 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην ταβέρνα «Μονμάρτη», στη διασταύρωση των οδών που σεργιάνιζαν επόμενες γενιές για παρόμοιους λόγους: Ηπείρου και Αχαρνών. Με τον Αττίκ συνεργάσθηκε μέχρι το 1942. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μικροκαμωμένος και με βεβαρημένη υγεία συνθέτης μας βαδίζοντας μια μέρα του Αυγούστου σε ένα πεζοδρόμιο της κατοχικής Αθήνας, έκανε το μοιραίο σφάλμα να σκοντάψει και να … ενοχλήσει έναν Γερμανό στρατιώτη ο οποίος χτυπώντας τον ανελέητα τού προκάλεσε επί πλέον προβλήματα. Ο Αττίκ για να ανακουφισθεί χρησιμοποιούσε ηρεμιστικά και λίγες μέρες μετά (29/08/1944) κατανάλωσε υπερβολική και θανατηφόρα δόση.

Η Οικονόμου κατά διάρκεια της συνεργασίας της με τον Αττίκ είχε την ευκαιρία όχι μόνο να γνωρίσει σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου, με τους οποίους συνεργάσθηκε αργότερα, αλλά και να βγει εκτός Ελλάδας. Ένα τέτοιο ταξίδι στάθηκε και η αφορμή για να «βαπτισθεί» με το όνομα που έγινε πασίγνωστη. Πράγματι στην Αίγυπτο, τον καιρό που έκαναν περιοδεία, πρώτο θέμα αποτελούσε η κατάληψη της Αιθιοπίας από την Ιταλία του Μουσουλίνι και ειδικότερα η λήξη των μαχών στην τελευταία πόλη, την Ντιριντάουα. Έτσι βάφτισαν και την όμορφη, μικρή, μελαχρινή και ευλύγιστη ηθοποιό ο Αττίκ και ο Λάσκος. Σημειώνεται ότι η Ντιριντάουα (Dire Dawa) αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Αιθιοπίας μετά την πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα και καταλήφθηκε από τα ιταλικά στρατεύματα τον Μάιο του 1936.

Η πολυτάλαντη ηθοποιός επιστρέφοντας, ως Ντιριντάουα πια, συνεχίζει τη συνεργασία της με τον Αττίκ και πολύ σύντομα συνεργάζεται με τον θίασο του μεγάλου θεατρικού επιχειρηματία της εποχής Ανδρέα Μακέδου, αυτή τη φορά όμως ως πρωταγωνίστρια. Εκεί παρέμεινε μέχρι το 1942 με μια διακοπή 6 μηνών οπότε φυλακίσθηκε λόγω των κομμουνιστικών πεποιθήσεών της. Το θεατρικό είδος που αναδείχθηκε και λατρεύτηκε από το κοινό ήταν η επιθεώρηση στην οποία η Ντιριντάουα μπορούσε να ξετυλίγει πλήρως το καλλιτεχνικό ταλέντο της. Εξάλλου η επιθεώρηση αποτελεί το είδος εκείνο που αναδείχθηκε αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου. Ωστόσο έξι, μόλις, ημέρες μετά την γερμανική εισβολή στο πλαίσιο της εγκυκλίου «Διευθύνσεως Λαϊκής Διαφωτίσεως», την οποία ακολούθησαν μέχρι τον Ιούλιο του 1941 ακόμη δύο, οι συγγραφείς επιθεωρήσεων άρχισαν να «καμουφλάρουν» τα λόγια τους, ενώ οι ηθοποιοί ρίσκαραν τη ζωή τους τονίζοντας κατάλληλα τα υπονοούμενα. Η Ντιριντάουα εξακολουθούσε να παίζει, αλλά παράλληλα να αγωνίζεται από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Το 1943 συμμετέχοντας στο θίασο του θεάτρου «Αλκαζάρ», βγήκε στη σκηνή και ζητωκραύγασε για την Ελευθερία με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να καταδικασθεί σε φυλάκιση. Μετά την έξοδό της η Ντιριντάουα ακολουθώντας το δρόμο του Αγώνα βγήκε στο βουνό. Εκεί, το 1944, συμμετείχε στον ΕΑΜικό θίασο των «Ηνωμένων Καλλιτεχνών». Παραμένοντας στην περίοδο αυτή δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε σε ένα γεγονός που αμαύρωσε την εικόνα της ηθοποιού αλλά περισσότερο της αγωνίστριας Ντιριντάουα, καθώς αναφέρεται ότι από το καλοκαίρι του 1941 συνδέθηκε συναισθηματικά με έναν τυχοδιώκτη της εποχής τον Κώστα Πετρουτσόπουλο ο οποίος αργότερα κατηγορήθηκε για τη σύλληψη Βρετανών αξιωματικών. Αναφέρεται ότι η Ντιριντάουα αποτέλεσε αντικείμενο χλευασμού από Αθηναίους «θεατρόφιλους» όπως και ότι το καλοκαίρι του 1942 χάνοντας την ψυχραιμία της κατά το άκουσμα του χαρακτηρισμού «Βουλγάρα» φώναξε: «Είμαι Ελληνίδα, ζήτω η Αγγλία!». Ωστόσο, οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά συγκεχυμένες -πιθανόν και προχρονολογημένες- καθώς όπως θα δούμε στη συνέχεια τα εγκληματικά επεισόδια των Χιτών, τρία χρόνια αργότερα, κατά των κομμουνιστών ηθοποιών ήταν τέτοιας έκτασης που δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε αμφισβήτηση για την Ντιριντάουα. Επιπλέον σύγχυση προκαλεί το γεγονός ότι για την περίπτωση Πετρουτσόπουλου και Ντιριντάουα έχουν καταθέσει μαρτυρίες ηθοποιοί οι οποίοι μόνο για τις δημοκρατικές πεποιθήσεις τους δεν έμειναν στην ιστορία.

Άλλωστε το ΚΚΕ φρόντισε να «αποζημιώσει» εκείνους που αν και κάποτε αγωνίστηκαν στις γραμμές του ακολούθησαν τους δοσίλογους. Είναι εκείνες οι περιπτώσεις, που μακαρίζουμε τους εκτελεστές της ΟΠΛΑ. Και η Ντιριντάουα δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από το Κόμμα της. Αντιγράφουμε από τον Ριζοσπάστη: «Το καλοκαίρι του 1942, στο καταπλημμυρισμένο από πλήθη θερινό Κέντρο "Αλκαζάρ" η Ντιριντάουα βγήκε στη σκηνή με απαράμιλλο θάρρος και φώναξε στον κόσμο: "Με συκοφαντούν ότι πρόδωσα Άγγλους. Είναι ψέμα. Εγώ είμαι Ελληνίδα! Ζήτω η Ελλάς - ζήτω η Αγγλία!". Το τόλμημά της το πλήρωσε ακριβά: Οι Ιταλοί τη δίκασαν σε 1 χρόνο φυλακή και της απαγόρευσαν να εμφανισθεί ξανά σε θέατρο. Η συνειδητή καλλιτέχνιδα, μετά την αποφυλάκισή της, πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες, τις διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του λαού κατά των καταχτητών. Είναι φυσικό τα ντόπια όργανα του φασισμού να εκφράζουν με τέτοια λύσσα το τυφλό μίσος τους ενάντια σε μια λαμπρή, αλύγιστη και πρωτοπόρα Ελληνίδα.».

Μετά τα Δεκεμβριανά, η Ντιριντάουα μαζί με τους Γιαννίδη, Βεάκη, Παπαθανασίου, Παΐζη, Μανέλη, Ζέη και Οικονομίδη γύριζαν την Ελλάδα δίνοντας παραστάσεις, για λίγο όμως, μια και η Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945 τους εξανάγκασε να επιστρέψουν στην Αθήνα ώστε να κρυφτούν. Μην ξεχνάμε ότι μετά από το γεγονός αυτό δημιουργήθηκε επιπλέον χώρος για τη δράση πάσης φύσεως δοσίλογων και Χιτών και το πογκρόμ κατά των Κομμουνιστών είχε ήδη εξαπολυθεί. Ωστόσο τα θέατρα είχαν αρχίσει να ανακάμπτουν παρουσιάζοντας επιθεωρήσεις και κλασικά έργα, αλλά με φόβο από πλευράς των επιθεωρησιογράφων και των ηθοποιών.

Τον Ιούνιο του έτους αυτού ο Πανωλιάσκος, ανθυπολοχαγός της φρουράς Ευζώνων του Άγνωστου Στρατιώτη, γνωστός για τις φιλοναζιστικές του πεποιθήσεις οργάνωσε με συμμορίες επίθεση κατά των θεάτρων «Ερμής» (σημερινό Βέμπο) και «Λυρικόν» έχοντας σκοπό μεταξύ άλλων να σκοτώσουν την Ντιριντάουα. Κατά την επιδρομή των «λεβέντηδων», που έγινε τραγουδώντας το άσμα «Του αητού ο γιος», χτυπήθηκαν οι ηθοποιοί Σταύρος Ιατρίδης, θανάσιμα, Σπύρος Πατρίκιος, ελαφρύτερα, και Δαμιανάκης με σοβαρά τραύματα στο κεφάλι. Επίσης κακοποιήθηκε ο Βαγγέλης Στογιάννης, που συν τοις άλλοις τον έκλεψαν κιόλας, και ο Μίμης Φωτόπουλος. Η Ντιριντάουα γλίτωσε το θάνατο λόγω της αντίδρασης πέντε ανδρών της Γενικής Ασφάλειας που αντιστάθηκαν στους Χίτες! Αυτούς και ειδικότερα τον αστυνομικό διαμερισματάρχη Κανελλόπουλο, η ηθοποιός δεν ξεχνούσε ποτέ να μνημονεύει.

Το έργο που ανέβαζε η Ντιριντάουα εκείνη την εποχή ήταν η επιθεώρηση «Γιούπι-Γιούπι» του επίσης αριστερού δημοσιογράφου Ασημάκη Γιαλαμά. Μαζί της ο Μίμης Φωτόπουλος, οι γονείς του ποιητή Τίτου Πατρίκιου, Λέλα και Σπύρος, και άλλοι. Για την επιθεώρηση αυτή η Άλκη Ζέη αναφέρει ότι επρόκειτο για έναν πραγματικό θρίαμβο, συνοδευόμενο από παραλήρημα του κοινού που συνέρρεε δημιουργώντας ουρές στα γύρω τετράγωνα. Μια παράσταση που η ίδια είχε δει σχεδόν είκοσι φορές, πολύ φίνα με εξαιρετικό χιούμορ. Μάλιστα περιγράφει και το πιο αγαπημένο νούμερο στο οποίο ένα ζευγάρι (ζεύγος Πατρίκιου) είχαν προσλάβει έναν Άγγλο θαλαμηπόλο αλλά εκείνος ήταν τόσο υπερόπτης που αντιμετώπιζε σαν δούλους τους ... κυρίους του!

Από την επίθεση αυτή και πέρα, και με τον Εμφύλιο να βράζει, η μόνη λύση ήταν η παρανομία, μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1947 οπότε ξεκινά ένας νέος κύκλος ... ταξιδιών της Ντιριντάουα, αυτή τη φορά όχι για παραστάσεις αλλά προς… συμμόρφωση: Μακρόνησος, Χίος και Τρίκερι. Εκεί παρέμεινε με αγωνίστριες της Αριστεράς, επιστήμονες, καλλιτέχνιδες, επώνυμες και ανώνυμες αλλά και ηθοποιούς όπως η Αλέκα Παΐζη, που πέθανε πριν ένα χρόνο, και η Ταϋγέτη -η αγαπημένη μας «άσχημη».

Από το 1953 η Ντιριντάουα επανέρχεται στο θέατρο και αρχίζει να συνεργάζεται με τον Κούλη Στολίγκα και τον Κώστα Χατζηχρήστο με τον οποίο συνδέεται και ερωτικά. Ο ίδιος ο ηθοποιός αναφέρει ότι η σχέση τους ξεκίνησε κατά τη διάρκεια που ανέβαζαν στο «Περοκέ» την επιθεώρηση των Γιαλαμά και Θίσβιου «Κόκα-Κόλα», επειδή «Της πούλησα ζοριλίκια κι έτσι μ' αγάπησε η Ντιριντάουα. Μ' αγάπησε λοιπόν η Καίτη, την αγάπησα κι εγώ κι από εκεί και πέρα συνεχίζουμε να δουλεύουμε μαζί...». Η σχέση κατέληξε σε γάμο λόγω του επικείμενου ερχομού της κόρης τους Μαριαλένας, που γεννήθηκε το 1958. Ένας γάμος όχι και τόσο ευτυχισμένος καθώς ο Χατζηχρήστος παραδεχόταν ότι την είχε χιλιοπικράνει, με την αδυναμία του στον ποδόγυρο.

Συνέχισε τις εμφανίσεις και μετά τη γέννηση της μικρής, ως συνθιασάρχης, μέχρι το 1966 οπότε αποσύρεται οριστικά από το σανίδι, έχοντας και προβλήματα υγείας λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης στις εξορίες. Το τελευταίο θεατρικό που την βρήκαμε να πρωταγωνιστεί είναι η επιθεώρηση «Γελάτε ανένδοτα», καλοκαίρι 1965, μαζί με τους Χατζηχρήστο, Αυλωνίτη και Σταυρίδη. Ο γάμος της με τον Χατζηχρήστο διαλύθηκε και τυπικά το 1975.

Η Ντιριντάουα ταλαιπωρούμενη από αναπνευστικά προβλήματα, πέθανε από ανακοπή στις 9 Φεβρουαρίου 1996 έχοντας πάντα στην καρδιά της την αγωνία για το αύριο. Κι όπως δήλωνε συχνά: «Για το θέατρο δεν ξέρω αν θα ξανάβγαινα. Όμως για αγώνες και ιδανικά, είμαι έτοιμη κάθε στιγμή».


Πηγές
-Μορφές δημιουργών, ιστοσελίδα ΚΚΕ.
-Καίτη Ντιριντάουα, Βικιπαίδεια.
-Ντιριντάουα, Musipedia.
-Σφάλισαν τα μεγάλα μάτια: Η θρυλική Ντιριντάουα, του αγώνα και του θεάτρου, δεν υπάρχει πια, Ριζοσπάστης, 10-02-1996.
- Τα Θεατρικά Μπουλούκια, Αφιέρωμα της Καθημερινής, Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 1999.
-Αττίκ, Αφιέρωμα στο MusicHeaven, 05 Ιουλίου 2003.
-Μάνδρα του Αττίκ, Βικιπαίδεια.
-Dire Dawa (πόλη), Wikipedia.
-Οι πρώτες εθνικοσοσιαλιστικές και φασιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα, Indymedia Athens.
-Με «όπλο» το γέλιο οι επιθεωρήσεις του '40, της Αντιγόνης Καραλή, ΕΘΝΟΣ, 25-10-2008.
-Τα αιματηρά γεγονότα των θεάτρων: οργανωμένες δολοφονικές επιθέσεις, άρθρο του Ριζοσπάστη της 22ας Ιουνίου 1945 αναδημοσιευμένο στο φύλο της 25ης Ιουνίου 1998.
- Απεβίωσε η Αλέκα Παΐζη, Ναυτεμπορική, 8 Φεβρουαρίου 2010.
-«Γελούσατε ακόμα κι όταν εγώ έκλαιγα», Κώστας Χατζηχρήστος, Ελευθεροτυπία, 04-10-2001.