Τελικά, ίσως μόνον ο Στάλιν να μην ήταν σταλινικός. Το λέω αυτό διότι αποτελεί μέγιστη αφέλεια –αν όχι κουτοπονηριά- να ισχυριζόμαστε πως έναν λαό, που το 1917 έκανε μια κοσμοϊστορική επανάσταση, κατάφερε να τον βάλει στον γύψο μετά από 20 χρόνια ένας δικτάτορας. Οι δικτατορίες χρειάζονται μηχανισμούς και οι μηχανισμοί ανθρώπους. Καμία δικτατορία δεν επιβλήθηκε ποτέ δίχως ευρεία λαϊκή αποδοχή. Αυτό, αν θέλουμε να βλέπουμε καταπρόσωπο την αλήθεια και όχι τις θεωρητικές νευρώσεις μας. Το σταλινικό μοντέλο διακυβέρνησης ήταν ένα μείγμα κομμουνισμού, ρωσικού εθνικισμού και -ναι- Ορθοδοξίας! Αποδεικνύεται τώρα, που τα στελέχη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης δηλώνουν φανερά Ορθόδοξοι και εθνικιστές, ενώ προσπαθούν να καλύψουν τις κομμουνιστικές πρακτικές που ακολουθούν – όπως ο ίδιος ο Πούτιν, φερ’ ειπείν.
Στην Ευρώπη, ο σταλινισμός ή ό,τι ονομάζουμε σταλινισμό παρουσιάστηκε με τη μορφή της δυναμικής, ανυποχώρητης και αδιαπραγμάτευτης πάλης για τον σοσιαλισμό, στο πλαίσιο της οποίας διενεργήθηκε η στρατιωτικοποίηση των κομμουνιστικών κομμάτων, με την εφαρμογή του παρανοϊκού μηχανισμού, που έγινε γνωστός ως «Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός». Όλες οι διεκδικητικές αποτυχίες των κομμουνιστών οφείλονται σε αυτόν τον μηχανισμό και όλες οι επιτυχίες στις κατά καιρούς απορρίψεις του. Στο τέλος ο «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός» κατάφερε να διαλύσει ή να συρρικνώσει δραματικά τα κομμουνιστικά κόμματα. Φυσικά, αυτό που για τη Ρωσία ήταν μια πλειοψηφική νοοτροπία -ασχέτως πώς την κρίνουμε- συμβατή προς τη νοοτροπία του μέσου Ρώσου συντηρητικού πολίτη, στην Ευρώπη ήταν ένα σύνολο παιδικών φαντασιώσεων με ανεξέλεγκτα βίαιη συμπεριφορά. Όσο οι Ρώσοι έχτιζαν μια ισχυρή πατρίδα, οι Ευρωπαίοι λιμοκοντόροι έπαιζαν τους επαναστάτες. Οι Ρώσοι, βέβαια, γράφουν στα παλιά τους παπούτσια την άποψη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του Πρίνστον, για την Ιστορία τους. Γιατί αυτοί έζησαν την Ιστορία τους, με τα καλά και τα κακά της, και γνωρίζουν πως ό,τι συνέβη είναι πιο πολύπλοκο από τη βιβλιογραφία.
Σ’ εμάς ωστόσο έμεινε η νοοτροπία, η σταλινική νοοτροπία ή τέλος πάντων αυτό που νομίζουμε πως ήταν σταλινισμός. Μια νοοτροπία γυμνή, ωμή, ξετσίπωτη, που κρύβεται πίσω από τις «δημοκρατικές διαδικασίες» και την «αποφασιστική εναντίωση» στην επιθετικότητα του καπιταλισμού τής ευέλικτης συσσώρευσης. Ενώ δεν είναι παρά κουκιά μετρημένα. Θαμπωμένοι από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ για τη δημιουργία της κοινής γνώμης, οι πρώην αριστεριστές και νυν υπέρμαχοι μιας νέας αριστεράς που θα προκύψει τάχα από τη σύγκλιση απόψεων, εφαρμόζουν τις μεθόδους αυτές, τις οποίες έμαθαν όπως-όπως, στον χώρο τους. Και όταν η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό τους, εφαρμόζουν τις παλιές, καλές συνταγές: διαμόρφωση «ρεύματος», κατάληψη εξ εφόδου του μηχανισμού και αποκλεισμός των διαφωνούντων.
Με αυτές τις μεθόδους «μπήκε στην άκρη» ο Φώτης Κουβέλης. Γιατί είναι προφανές πως δεν υπάρχει και ούτε μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε σύγκληση. Δυστυχώς, δεν μπορεί. Οποιαδήποτε σύγκληση είναι δυνατή μόνο όταν το αντικείμενό της είναι η κοινωνική παρέμβαση. Αλλά τέτοιο αντικείμενο δεν υπάρχει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Το πραγματικό αντικείμενο είναι η εξουσία. Και να ήταν καμιά εξουσία της προκοπής! Τρεις και ο κούκος που έφυγε γιατί βαρέθηκε να περιμένει να μαζευτούν οι τρεις!
Γιώργος Μπλάνας
Πίνακας: Alfred Gockel
