Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

24/7/08

Μοιχείας εγκώμιον




Απόσπασμα από την ασπρόμαυρη κωμωδία (83΄) «Η βίλλα των οργίων» του Ντίνου Δημόπουλου. Σενάριο: Γεράσιμος Σταύρου. Παραγωγή: Φίνος Φιλμς, 1964, Πρωταγωνιστές: Λ. Κωνσταντάρας, Κ. Αναλυτή, Δ. Παπαγιαννόπουλος, Α. Ντούζος και Γ. Βογιατζής.

Στις 24 Ιουλίου 1982 καταργήθηκε στη χώρα μας η ποινική δίωξη ατόμων που διαπράττουν μοιχεία. Με τον όρο μοιχεία προσδιορίζεται η συζυγική απιστία. Το αρχαίο ουσιαστικό μοιχός προέρχεται από θέμα με τη σημασία του ουρώ, φανερώνοντας την πρόθεση για στιγματισμό της συζυγικής απιστίας με μειωτικές εκφράσεις.

Επειδή η μοιχεία ως πράξη χρονολογείται από την εμφάνιση των ανθρώπων ήταν φυσικό να αποτυπωθεί από τους Βαβυλώνιους στον Κώδικα του Χαμουραμπί. Στην κατηγορία των άρθρων σχετικά με το γάμο αναφέρεται ότι η μοιχεία από την πλευρά της συζύγου αποτελούσε βαρύτατο ποινικό αδίκημα και τιμωρούταν με πνιγμό στο ποτάμι. Ωστόσο υπήρχε η δυνατότητα να συμβιώσουν οι παράνομοι εραστές ή και να πεθάνουν μαζί. Ο κώδικας ανέφερε ότι στην περίπτωση που μια γυναίκα συλλαμβανόταν στο κρεβάτι ενός άλλου άνδρα τότε τους έδεναν και τους πετούσαν μαζί στο ποτάμι. Αν όμως ο απατημένος σύζυγος συγχωρούσε τη γυναίκα του τότε και ο βασιλιάς μπορούσε να συγχωρήσει τον εραστή της. Αντίθετα μοιχεία δεν συνιστούσαν οι φανερές συνευρέσεις του συζύγου με τις σκλάβες.

Τόσο στην αρχαία Αίγυπτο όσο και στην αρχαία Ελλάδα είναι γνωστό ότι οι θεοί και οι θεές ήταν κατ΄ εξοχήν μοιχοί και μοιχαλίδες χωρίς να διαταράσσουν όμως με τις πράξεις τους την ουράνια πυραμίδα. Κάτι τέτοιο όμως δεν ίσχυε και για τους θνητούς. Στην Αίγυπτο η τιμωρία για τη γυναίκα που απατούσε τον σύζυγό της ήταν σκληρή. Στην αρχαία Ελλάδα ενώ η μοιχεία αποτελούσε για όλες τις πόλεις αδίκημα υπήρχαν αρκετές διαφοροποιήσεις για τον τρόπο κολασμού του αδικήματος. Η μοιχεία δεν αφορούσε μόνο τις έγγαμες γυναίκες αλλά και τις χήρες και τις ανύπαντρες. Επίσης οι έχοντες παρά φύση επαφή και άλλου είδους ερωτικές συνευρέσεις, σύμφωνα με την ηθική της εποχής, δεν τελούσαν μοιχεία.

Ειδικότερα στην κλασική Ελλάδα, η ερωτική συνεύρεση γυναίκας χωρίς την έγκριση του συζύγου αποτελούσε προσβολή για ολόκληρη την οικογένεια. Όποιος είχε δικαιώματα στη γυναίκα (πατέρας, αδελφός, σύζυγος) είχε και το δικαίωμα να τιμωρήσει ή και να σκοτώσει τον εραστή της ενώ η τιμωρία εκείνης επαφιόταν στις επιλογές της οικογένειας. Δηλαδή το αδίκημα ήταν καθαρά ιδιωτική υπόθεση. Ωστόσο η μοιχαλίδα έχανε το δικαίωμα συμμετοχής σε δημόσιες τελετές. Επιλήψιμη ήταν επίσης η μοιχεία για τον άνδρα μόνο κι εφόσον είχε τελεσθεί με γυναίκα άλλου άνδρα Αθηναίου πολίτη -δηλαδή όχι δούλου.

Ο Ιουδαϊσμός και αργότερα ο Χριστιανισμός και ο Μωαμεθανισμός έριξαν στο πυρ το εξώτερο τη μοιχεία. Είναι άλλωστε γνωστή η έβδομη εντολή του Θεού προς τον Μωυσή: Ου μοιχεύσεις. Η σκληρότερη ποινή για τη μοιχαλίδα ισχύει εκεί που εφαρμόζεται ο μουσουλμανικός θρησκευτικός νόμος Σαρία σύμφωνα με τον οποίο η γυναίκα λιθοβολείται ή ραβδίζεται δημόσια. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου υπάρχουν Ιεροδικεία (Θράκη). Αντίθετα οι Ινδουιστές, οι Εσκιμώοι και οι μη μουσουλμάνοι Αφρικανοί και Πολυνήσιοι είναι λιγότεροι αυστηροί στο ζήτημα.

Η εκδίκηση που εφαρμοζόταν στην αρχαιότητα για τους μοιχούς και τις μοιχαλίδες σταδιακά απέκτησε νομική μορφή. Έτσι από τη σύσταση του Ελληνικού κράτους η μοιχεία αποτελούσε πλημμέλημα σύμφωνα με το άρθρο του Ποινικού Νόμου των Βαυαρών που ίσχυε μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1950. Και ως τέτοιο πέρασε και στο άρθρο 357 του νέου Ποινικού Κώδικα που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1951. Η προβλεπόμενη ποινή για τους μοιχούς ήταν ένα έτος και η δίωξη ασκείτο μόνο μετά από έγκληση του παθόντα. Το άρθρο αυτό καταργήθηκε με το νόμο 1272/1982 (άρθ. 6) παρ΄ όλες τις αντιδράσεις της εκκλησίας, με ισχύ από τον Ιούλιο του ιδίου έτους.

Αναφέρεται μάλιστα ότι ο Στάθης Αλεξανδρής, υπουργός δικαιοσύνης της πρώτης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, σταμάτησε τη συζήτηση με την εκκλησία για την μοιχεία (και τον πολιτικό γάμο) μόλις την 97η ημέρα διακυβέρνησης. Αφορμή υπήρξε η σύγκρουση Σεραφείμ και Αμβρόσιου στην Ιερά Σύνοδο με πρωταγωνιστή τον Δημητριάδος Χριστόδουλο! Αξίζει βέβαια να επισημάνουμε ότι και οι απόψεις των νομικών διίσταντο την εποχή εκείνη ενώ ο  Ευάγγελος Γιαννόπουλος ως επιχείρημα για την αποποινικοποίηση της μοιχείας έθεσε το φοβερό ηθικό και κοινωνικό αντίκτυπο για τα παιδιά. Πάντως και σήμερα, σύμφωνα με το άρθρο 1439 «Ισχυρός Κλονισμός» του Αστικού Κώδικα, ο κλονισμός αυτός τεκμαίρεται σε περίπτωση μοιχείας, κάτι που ισχύει άλλωστε και στην υπόλοιπη Ευρώπη και στις ΗΠΑ.


Ο ανεπανάληπτος Λάμπρος Κωνσταντάρας στην σκηνή κατά την οποία προσάγεται στο τμήμα «ντυμένος σαν τον Καλιγούλα» μετά την αυτόφορη σύλληψή του σε κρεβάτι παντρεμένης γυναίκας! Η ιδιότητά (Χάρης Ζάβαλος) δεν στάθηκε ικανή να εμποδίσει τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο να τηρήσει το γράμμα του νόμου, ενσαρκώνοντας με μοναδικό τρόπο τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος!
Με ελάχιστες πλην απάνθρωπες εξαιρέσεις (Σαρία), η κοινωνική αποκατάσταση της γυναίκας συνοδεύεται από την αποποινικοποίηση της μοιχείας σε όλο και περισσότερες χώρες, μια και η γυναίκα ήταν εκείνη που κατά κανόνα έμπαινε στο περιθώριο από την πράξη αυτή.

Τέλος, η μοιχεία, όπως και κάθε άλλη μυστική ή και παράνομη πράξη, κατά κανόνα εμπνέει τους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων. Η Προδοσία του Χάρολντ Πίντερ, το Τελευταίο Μετρό του Φρανσουά Τριφό, η Μαντάμα Μπατερφλάι του Τζιάκομο Πουτσίνι αποτελούν σπουδαία δείγματα τέχνης εμπνευσμένα από την αυτήν την μαγική απάτη. Μια τέτοια απάτη για την οποία τίθεται το ερώτημα: μήπως έπρεπε να ποινικοποιηθεί η μη τέλεσή της ώστε να διασφαλίσουμε το πάθος; Λέμε τώρα…


ΠΗΓΕΣ
- Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός Νόμος, επιμ. Αγάπη Νασίκα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2005.
- Αφιέρωμα-Μοιχεία από το Σαν Σήμερα [online]
- Δομή, Εγκυκλοπαίδεια τ.19, εκδ. ΔΟΜΗ Α.Ε., 2001.
- Η εφαρμογή της Σαρία στην Ελλάδα, Γιάννης Κτιστάκης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πολιτισμός, 23-7-2006 [online]
- Η βίλα των οργίων, ανάρτηση στο φόρουμ Greek Wave Net, 28-9-2007 [online]
- Λεξικό για το σχολείο και το γραφείο, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, εκδ. Κέντρου Λεξικολογίας, Αθήνα, 2004.
- Μοιχεία για πέντε, Αναστασία Ζενάκου, ΤΟ ΒΗΜΑ, Τέχνες & Καλλιτέχνες, 14-5-2000 [online]
- Ο Κώδικας του Χαμουραμπί και άλλοι κώδικες της Μεσοποταμίας, μτφ. Κατερίνα Καλατζή, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 1982.
- Ου μοιχεύσεις, Χριστιανική Φοιτητική Ένωση [online]
- Ποινικός Κώδικας, Αργύρης Καρράς, εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 2004.
- Πουτσίνι-Όπερες: Οι συνόψεις των λιμπρέτων και των παρασκήνιο της δημιουργίας τους, της Αλέκας, Αθήνα, 2008, στο TAR [online]
-Τι έκανες το ΄81 μπαμπά; Οι πρώτες 100 μέρες του ΠΑΣΟΚ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Ιος [online]
- Το τελευταίο μετρό, Time out Cinema, 23-7-08 [online]